Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Miron (spr.), , Sędzia WSA Tadeusz Nowak, Sędzia WSA Mirosława Pindelska, Protokolant ref. staż. Julia Murawska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2013 r. sprawy ze skargi E. L. i W. L. na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 r. znak: [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się niniejszego wyroku.
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego decyzją z dnia [...] lipca 2012 r. - po rozpatrzeniu odwołania E. i W. L. - utrzymał w mocy decyzję [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] czerwca 2012 r.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał na następujące ustalenia faktyczne i prawne:
[...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, po wszczęciu z urzędu postępowania nadzwyczajnego, decyzją z dnia [...] czerwca 2012 r. stwierdził nieważność decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia [...] maja 2010 r. znak: [...] udzielającej pozwolenia na użytkowanie budynku letniskowego posadowionego na działce nr ew. [...] w m. Z., gm. K. o powierzchni zabudowy 34,20 m2, powierzchni użytkowej 37,91m2 i kubaturze 130,97m3.
E. i W. L. złożyli odwołanie od powyższej decyzji.
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa i nie ma podstaw do jej uchylenia.
Uzasadniając takie stanowisko organ wskazał, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest nadzwyczajnym trybem postępowania administracyjnego, umożliwiającym wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji ostatecznej. Tryb ten stanowi wyjątek od zasady trwałości decyzji ostatecznej wyrażonej w art. 16 § 1 k.p.a. Celem tego postępowania nie jest merytoryczne rozpatrzenie sprawy a wyłącznie ocena, czy kontrolowana decyzja zawiera wady enumeratywnie wymienione w art. 156 § 1 pkt 1 - 7 k.p.a. Dokonując takiej oceny organ uwzględnia stan faktyczny i prawny z daty wydania kontrolowanej decyzji, a stwierdzenie nieważności decyzji powoduje wyeliminowanie decyzji z obrotu prawnego ze skutkiem ex tunc, tj. od dnia, w którym została wydana.
Organ odwoławczy zgodził się ze stanowiskiem organu pierwszej instancji, że badana w postępowaniu nadzwyczajnym decyzja PINB w P. z dnia [...] maja 2010 r. obarczona jest kwalifikowaną wadą określoną w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a., tj. została wydana z rażącym naruszeniem prawa.
Podstawę materialno - prawną decyzji stanowił art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 10 maja 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 665, dalej także: "nowela z 2007 r.").
Organ zacytował treść art. 3 ust. 1 - 5 ww. ustawy i wskazał, że art. 3 noweli z 2007 r. był następstwem wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 października 2006 r., P 27/05 (OTK-A-2006/9/124), stwierdzającego niezgodność z Konstytucją art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw. Pierwotny tekst obowiązującej od dnia 1 stycznia 1995 r. ustawy - Prawo budowlane przewidywał, w art. 49, że w przypadku obiektów budowlanych wybudowanych bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, bądź też pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ, jeżeli od dnia zakończenia budowy minęło 5 lat, istniała możliwość ich legalizacji w przypadku uzyskania przez właściciela pozwolenia na użytkowanie budynku.
Regulacje te zostały istotnie zmienione poprzez ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw, która umożliwiła legalizację obiektów budowlanych, wybudowanych bez zezwolenia, niezależnie od czasu jaki minął od ich wybudowania, w przypadku spełnienia określonych przepisami ustawy wymagań, przy czym legalizacja samowoli budowlanych została uzależniona od uiszczenia opłaty legalizacyjnej (art. 48-49b ustawy - Prawo budowlane w nowym brzmieniu). Jednocześnie zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. od momentu wejścia w życie powyższej ustawy, a więc od dnia 11 lipca 2003 r., osoby, które nie wystąpiły uprzednio o wydanie stosownego pozwolenia na użytkowanie - w trybie dotychczasowego przepisu art. 49 ustawy - Prawo budowlane - lub też postępowanie w sprawie nie zostało zakończone ostateczną decyzją, musiały uiścić opłatę legalizacyjną. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu przywołanego wyroku stwierdził, że wszystkie podmioty, które przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. przed dniem 11 lipca 2003 r., spełniały przesłanki uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu, powinny być traktowane według jednakowej miary w zakresie możliwości legalizacji samowoli budowlanej.