Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Piotr Borowiecki Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Czarnecki Sędzia WSA Jolanta Królikowska-Przewłoka (spr.) Protokolant Marcin Just po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi Z. G. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] maja 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję z dnia [...] marca 2006 r. nr [...]; 2. stwierdza, że uchylone decyzje nie podlegają wykonaniu; 3. zasądza od Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz skarżącego Z. G. kwotę 455 (czterysta pięćdziesiąt pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] maja 2006 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] marca 2006 r. o odmowie wszczęcia na wniosek Z. G., skarżącego w niniejszej sprawie, postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r. stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego, macierzyńskiego i emerytalno-rentowego.
Decyzja została wydana w poniższym stanie faktycznym i prawnym:
W piśmie z dnia 12 września 2005 r. Z. G. złożył wniosek o stwierdzenie nieważności ww. decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] czerwca 2005 r. zarzucając rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Wcześniej, w dniu 25 lipca 2005 r. skarżący złożył odwołanie od tej decyzji. Wyrokiem z dnia [...] października 2005 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie. Skarżący wniósł apelację od tego wyroku.
Decyzją z dnia [...] marca 2006 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie art. 157 k.p.a. w zw. z art. 156 § 1 k.p.a. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności ww. decyzji.
W uzasadnieniu decyzji podniesiono, że ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie zawiera regulacji w zakresie wznowienia postępowania czy też przeprowadzenia ponownego postępowania w przypadku stwierdzenia, że prawomocna decyzja w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu, czy określająca wysokość składki była błędna. Zgodnie z art. 52 ust. 1 powołanej ustawy w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast na podstawie art. 83a ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych decyzje, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Kasę uchylone, zmienione lub unieważnione na zasadach określonych w przepisach k.p.a.
Zdaniem organu nie zachodzi jednak żadna z przesłanek, które umożliwiałyby zastosowanie powołanego przepisu i załatwienie sprawy wg art. 156 k.p.a. Stwierdzenie nieważności postępowania mogłoby, jak podniesiono w uzasadnieniu decyzji, nastąpić tylko z urzędu, a nie na wniosek, po drugie mogłoby dotyczyć tylko decyzji ostatecznej, a po trzecie skarżący skorzystał z przewidzianej ustawą drogi odwoławczej i skierował odwołanie i apelację do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Skarżący złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Decyzją z dnia [...] maja 2006 r. Nr [...] Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego utrzymał ww. decyzję w mocy.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie organ wyjaśnił, że złożony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie mógł wpłynąć na zmianę wcześniejszej decyzji odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] czerwca 2005 r., albowiem w rozpoznawanej sprawie brak było podstaw zarówno do wszczęcia, jak i prowadzenia postępowania nadzwyczajnego zmierzającego do jej weryfikacji w trybie nadzwyczajnym. Przyjęcie takiej oceny, zdaniem Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wynikało z faktu, że art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 11 poz. 74 ze zm.), stosowany w sprawach ubezpieczenia rolniczego na mocy art. 52 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i stwierdzający, że decyzje ostateczne od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez zakład uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, nie mógł stanowić podstawy weryfikacji zaskarżonej decyzji stwierdzającej ustanie ubezpieczenia społecznego rolników, skoro skarżący skorzystał z drogi odwoławczej do sądu powszechnego, wnosząc od tej decyzji odwołanie.