Niedopełnienie obowiązku meldunkowego nie może być utożsamiane z niemożnością ustalenia miejsca pobytu, gdy miejsce faktycznego pobytu jest w istocie znane.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Adama J. na decyzję Dyrektora Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 13 października 1987 r. w przedmiocie wymeldowania i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Dzielnicowego, a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Dyrektora Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu kwotę złotych dwa tysiące tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Dyrektor Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu decyzją z dnia 13 października 1987 r. nr SA-V-6214/98/87 utrzymał w mocy decyzję Kierownika Wydziału Społeczno-Administracyjnego Urzędu Dzielnicowego w W. z dnia 28 sierpnia 1987 r. nr SA-E-6213/386/87 w przedmiocie wymeldowania Adama J. z pobytu stałego w lokalu nr 2 przy ul. K.G. nr 91 w W. Organy administracji I i II instancji stwierdziły, że zachodzi sytuacja przewidziana w końcowej części art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych /Dz.U. 1984 nr 32 poz. 174/. Adam J. mianowicie opuścił dotychczasowe miejsce pobytu stałego i nie przebywa w nim co najmniej przez 6 miesięcy, a nowego miejsca jego pobytu nie można ustalić.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Adam J. nie kwestionuje faktu, że od 1985 r. nie zamieszkuje w lokalu przy ul. K.G. z powodu szykan ze strony byłej żony. Orzekając o rozwodzie, sąd przyznał mu jeden pokój do używania, lecz mimo sięgania po środki prawne Adam J. nie potrafił dotąd wymusić wykonania tego wyroku. Wszystkie instytucje, od których oczekiwał pomocy, okazały się bezsilne. Nieprawdą jest również to, że nie można ustalić miejsca jego nowego pobytu, gdyż zawsze wskazuje jako adres dla doręczeń mieszkanie swej córki. Faktycznie nocuje u córek bądź u siostry. Sam nie ma gdzie mieszkać, podczas gdy była żona zajmuje 3 pokoje, z których część podnajmuje.
Odpowiadając na skargę, organ II instancji powtórzył swoje stanowisko, że uprawnienia Adama J. do wskazanego wyżej lokalu, a także jego zabiegi o przywrócenie możliwości zamieszkania w tym lokalu, są bez znaczenia dla sprawy. Wskazany przez niego adres dla doręczeń jest tylko adresem korespondencyjnym, albowiem Adam J. przyznaje, że od 2 lat przebywa w różnych miejscach u rodziny. Z tego względu organ wnosił o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych /Dz.U. 1984 nr 32 poz. 174/, wykonanie obowiązku meldunkowego polega na zameldowaniu lub wymeldowaniu się stosownie do zmian miejsca pobytu stałego lub czasowego. Dokonanie czynności meldunkowej bez oświadczenia woli /zgłoszenia/ osoby, na której ciąży ten obowiązek, może nastąpić tylko w sytuacjach określonych ustawą. Taką możliwość wymeldowania na wniosek osoby trzeciej, mającej w tym interes prawny /strony/, albo z urzędu przewiduje jedynie przepis art. 15 ust. 2 tej ustawy.
Ze względu na związek występujący pomiędzy obowiązkiem meldunkowym a swobodą wyboru miejsca zamieszkania, każde działanie władczo wkraczające w realizację tego obowiązku dotyka zarazem sfery wolności obywatelskich, jak i praw jednostki. Nakłada to na organy stosujące omawiany przepis powinność ścisłej jego interpretacji i wykorzystywania tylko w sytuacjach dokładnie odpowiadających hipotezie tego przepisu, którego rozszerzająca wykładnia byłaby nadużyciem rozwiązania prawnego o charakterze wyjątkowym, stanowiącego odstępstwo od ogólnej zasady działania organów prowadzących ewidencję ludności tylko na wniosek osób wykonujących własny obowiązek meldunkowy.