W sytuacji, gdy określona osoba została uznana za stronę postępowania w decyzji o warunkach zabudowy terenu, wyłączenie jej z postępowania dotyczącego zmiany tej decyzji stanowiło naruszenie art. 61 par. 4 i art. 10 Kpa.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Spółdzielni Mieszkaniowej "KJ-N" w W. na decyzję Samorząowego Kolegium Odwoławczego w W. z 23.11.2000 r. (...) w przedmiocie warunków zabudowania i zagospodarowania terenu - uchyla decyzję I i II instancji.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi spółdzielni mieszkaniowej na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie zmiany decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu /dalej jako: warunki zabudowy terenu/ uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.
Organ I instancji /burmistrz/ zmienił własną decyzję dotyczącą warunków zabudowy terenu poprzez przedłużenie terminu ważności tej decyzji. W uzasadnieniu decyzji drugoinstancyjnej SKO zaakcentowało, iż decyzja burmistrza wyłącznie zmieniała datę ważności decyzji o warunkach zabudowy terenu, a nie dotyczyła ponownego ustalenia tych warunków, czy też ich modyfikacji. Zdaniem kolegium decyzja o warunkach zabudowy terenu nie tworzy praw nabytych dla strony, nie rodzi bowiem praw do terenu ani nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich. Nie daje również uprawnienia do zrealizowania zamierzonej inwestycji, gdyż do tego potrzebna jest decyzja o pozwoleniu na budowę.
W uzasadnieniu orzeczenia sąd wskazał, że przepisy art. 154 par. 1 i art. 155 par. 1 Kpa charakteryzują rodzaj decyzji ostatecznych, do których odnoszą się, poprzez odwołanie się do pojęcia praw nabytych z decyzji. Przypadki braku nabycia praw z decyzji są nieliczne gdyż w orzecznictwie i doktrynie bardzo szeroko rozumiane jest przysporzenie praw stronie przez decyzję administracyjną. Według składu orzekającego charakteryzując najogólniej prawa nabyte z decyzji można je utożsamiać z każdą korzyścią, jaką strona wyciąga pod względem prawnym z załatwienia jej sprawy decyzją ostateczną. Korzyści te powstają, w sferze prawa materialnego, dopuszczając określone działanie, zaniechanie, tworząc podstawę do domagania się określonych zachowań lub świadczeń od innych podmiotów.
Bez decyzji o warunkach zabudowy terenu nie jest możliwe uzyskanie pozwolenia na budowę. Decyzja ta jest promesą dającą podstawę do dalszego postępowania w kierunku uzyskania wymaganych prawem aktów dających podstawę do realizacji planowanej inwestycji. Sąd nie zgodził się z organem odwoławczym, iż decyzja o warunkach zabudowy terenu nie tworzy praw nabytych.
Zdaniem składu orzekającego postępowanie prowadzone na podstawie art. 154 Kpa stanowi jeden z elementów systemu nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego obejmujących przypadki weryfikacji decyzji dotkniętych wadliwościami oraz decyzji prawidłowych. System ten oparty jest na zasadzie niekonkurencyjności, oznacza to, że poszczególne tryby nadzwyczajne nie mogą być stosowane zamiennie. W opisywanej sprawie - zdaniem sądu - zmiana decyzji mogła nastąpić w trybie art. 155 Kpa. Jednak zarówno w postępowaniu w trybie art. 154, jak i art. 155 Kpa udział stron postępowania jest niezbędny Do rozpatrzenia wniosku o zmianę decyzji o warunkach zabudowy terenu właściwe było uruchomienie trybu postępowania określonego w art. 155 Kpa, a nie postępowania na podstawie art. 154, który daje podstawę do zmiany decyzji, gdy żadna ze stron nie nabyła prawa. Sąd podzielił stanowisko skarżącej, że w sytuacji, gdy została uznana za stronę postępowania w decyzji o warunkach zabudowy terenu, wyłączenie jej z postępowania dotyczącego zmiany tej decyzji stanowiło naruszenie art. 61 par. 4 i art. 10 Kpa. Poza tym decyzja o warunkach zabudowy terenu może być wydana wielu podmiotom, nie rodzi ona bowiem praw do terenu. Może też ponownie być wydana temu samemu podmiotowi po upływie terminu ważności dotychczasowej decyzji.