Znaczne obniżenie zdolności płatniczej podatnika, spowodowane klęską lub innym wypadkiem losowym, a także podważenie w istotny sposób warunków egzystencji jego rodziny lub spowodowanie upadku gospodarstwa, bądź też prowadzonego zakładu, w wyniku spłaty lub wyegzekwowania zaległości podatkowych, mogą być uznane za szczególnie uzasadnione względy społeczne lub gospodarcze, uzasadniające umorzenie zaległości podatkowych na podstawie art. 31 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Tadeusza Cz. na decyzję Wojewody Ostrołęckiego z dnia 25 stycznia 1984 r. w przedmiocie odmowy umorzenia zobowiązania pieniężnego.
Wojewoda Ostrołęcki, decyzję nr Fn.III-RO-3252/108/38 z dnia 25 stycznia 1984 r., utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Gminy w K. M., odmawiającą Tadeuszowi Cz. umorzenia IV raty zobowiązania pieniężnego za 1983 r. w wysokości 12.225 zł.
Wniosek o umorzenie tego zobowiązania Tadeusz Cz. motywował tym, że w sierpniu 1983 r. otrzymał decyzję o wywłaszczeniu części jego gruntów o powierzchni 596 m2 w związku z budową drogi publicznej, która faktycznie została wybudowana w 1973 r., i od tego czasu z gruntów tych nie korzystał, a opłacał od nich należności na rzecz Skarbu Państwa.
Odmawiając umorzenia zobowiązań pieniężnych, organy administracji państwowej kierowały się tym, że w dniu 1 stycznia 1983 r. Tadeusz Cz. był formalnym właścicielem omawianych gruntów, przeto ciążył na nim obowiązek uiszczania podatku gruntowego i innych należności od tych gruntów. Wywłaszczone grunty stanowią znikomą powierzchnię w stosunku do obszaru jego gospodarstwa, on sam zaś znajduje się w sytuacji materialnej, która nie uzasadnia umorzenia.
Decyzję Wojewody Tadeusza Cz. zaskarżył do Naczelnego Sądu Administracyjnego z argumentacją, jak w postępowaniu przed organami administracji państwowej.
W odpowiedzi na skargę Wojewoda Ostrołęcki, wnosząc o jej oddalenie, wskazał, że w latach 1973-1983 skarżący nie odwoływał się od decyzji wymiarowych, mimo że był w nich podawany obszar przyjęty do opodatkowania. Wywłaszczeniem od skarżącego przejęto 346 m2, z której to powierzchni roczny podatek i opłaty wynosiły średnio 25 zł /za okres lat 1973-1983 około 300 zł/ i kwota ta jest niewspółmiernie niska w stosunku do tej, o której umorzenie ubiegał się.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Dokonując kontroli zaskarżonej decyzji z punktu widzenia jej zgodności z przepisami prawa, Sąd nie dopatrzył się podstaw do jej uchylenia.
Materialnoprawną podstawę do umorzenia zaległych zobowiązań podatkowych stanowi art. 31 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./, który upoważnia organy podatkowe do umorzenia zaległości w całości lub w części, jeżeli jest to uzasadnione względami gospodarczymi lub społecznymi. Ustawodawca zatem upoważnił organy podatkowe do orzekania o umorzeniu w ramach tak zwanego uznania administracyjnego, pozostawiając równocześnie tym organom ocenę w konkretnej sprawie okoliczności uzasadniających umorzenie, jak również zakres umorzenia /w całości lub w części/. Dokonując takiej oceny w niniejszej sprawie, organy podatkowe - po przeanalizowaniu wszystkich jej okoliczności - doszły do przekonania, iż nie zachodzą tu szczególne warunki gospodarcze lub społeczne, które uzasadniałyby umorzenie, i w ramach uznania administracyjnego odmówiły umorzenia.