Wyłączenie zaniechania poboru podatku od towarów i usług określone w par. 3 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 1994 r. dotyczy zakładów pracy chronionej będących podmiotami, o których mowa w art. 35 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi Spółki z o.o. "EDO" w W. na decyzję Izby Skarbowej w W. z dnia 24 kwietnia 1996 r. (...) w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania w podatku od towarów i usług za miesiąc październik 1995 r. na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 15 października 1997 r. I SA/Wr 812/96
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje NSA OZ we Wrocławiu do ponownego rozpoznania.
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł rewizję nadzwyczajną od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 15 października 1997 r. (...) w sprawie określenia wysokości zobowiązania w podatku od towarów i usług za miesiąc lipiec 1995 r. Zaskarżonym wyrokiem oddalono skargę Spółki z o.o. "E." z siedzibą w W. na decyzję Izby Skarbowej w W. z dnia 27 marca 1996 r. W rewizji nadzwyczajnej zarzucono, iż zaskarżony wyrok rażąco narusza par. 3 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 1994 r. w sprawie zaniechania poboru podatku od towarów i usług od zakładów pracy chronionej /M.P. 1995 nr 2 poz. 27/ oraz zasadę zaufania obywatela do państwa /art. 8 Kpa/. Podatnik miał status zakładu pracy chronionej, ale rozliczał się z podatku od towarów i usług na zasadach ogólnych. Zdaniem organów podatkowych i NSA nie mógł on korzystać z zaniechania poboru podatku, które przewidziano w par. 1 ust. 1 zarządzenia z dnia 28 grudnia 1994 r., albowiem wyłączał to przepis par. 3 tego zarządzenia stanowiący, iż zaniechania nie stosuje się do "wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym", a podatnik zajmował się handlem tego rodzaju towarami /papierosami i zapałkami/. Zdaniem Rzecznika jest to pogląd błędny, gdyż opodatkowaniu podlega nie przedmiot w sensie fizycznym /w tym przypadku wyrób akcyzowy/, lecz czynność podmiotu związana z określonym przedmiotem. Rażące naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa /art. 8 Kpa/ uzasadniono udzieleniem przez organ podatkowy innemu podmiotowi gospodarczemu informacji, iż w analogicznej sytuacji korzysta on z zaniechania poboru podatku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Należy w pełni podzielić pogląd wyrażony w uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 kwietnia 1998 r., FPS 3/98 /ONSA 1998 Nr 3 poz. 76/, według którego wyłączenie zaniechania poboru podatku od towarów i usług, określone w par. 3 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 1994 r., dotyczy zakładów pracy chronionej będących podmiotami, o których mowa w art. 35 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./. Istota zagadnienia sprowadza się do wykładni użytego w par. 3 zarządzenia określenia "wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym", w tym bowiem przypadku nie stosuje się przewidzianego w par. 1 zarządzenia przywileju dla zakładów pracy chronionej, polegającego na zaniechaniu poboru podatku od towarów i usług w wysokości różnicy między podatkiem naliczonym a należnym w rozumieniu art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. Trafne są wywody rewizji nadzwyczajnej - zbieżne z poglądem wyrażonym w powołanej uchwale NSA /podjętej już po wydaniu zaskarżonego wyroku/, iż opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlega nie wyrób akcyzowy, lecz czynność związana z tym wyrobem. Według art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. obowiązek podatkowy w akcyzie ciąży na producencie oraz importerze wyrobów akcyzowych, zaś zgodnie z art. 35 ust. 4 tej ustawy Minister Finansów miał określić, w drodze rozporządzenia przypadki, gdy podatnikami są osoby lub jednostki inne niż producent lub importer wyrobów akcyzowych. Należy zatem przyjąć, iż art. 15 ust. 7 tej ustawy stanowiący, że "w przypadku sprzedaży przez podatnika towaru podlegającego podatkowi akcyzowemu, podstawą opodatkowania objęta jest również kwota tego podatku" odnosi się wyłącznie do podmiotów będących podatnikami w zakresie podatku akcyzowego, to jest producentów lub importerów wyrobów akcyzowych. Skutkiem zasadności pierwszego zarzutu jest uwzględnienie rewizji nadzwyczajnej.
Natomiast w odniesieniu do drugiego zarzutu /naruszenia zasady zaufania obywateli wobec państwa - art. 8 Kpa/ należy stwierdzić, iż opiera się on na kruchych podstawach. Informacja organu podatkowego o określonej wykładni przepisów /korzystnej dla podatników będących zakładami pracy chronionej/ nie była przekazana stronie niniejszego postępowania, lecz innemu podatnikowi. Wątpliwe jest zatem, czy skarżący /"E." Sp. z o.o./ może się na nią powoływać. Organy państwa mają bowiem konstytucyjny obowiązek działania na podstawie i w granicach prawa /tak art. 7 Konstytucji z 1997 r., uprzednio - podobnie - art. 3 ust. 2 Konstytucji z 1952 r./.
Z tych względów na podstawie art. 393[12] Kpc w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego (...) /Dz.U. nr 43 poz. 189 ze zm./ orzeczono jak w sentencji.