1. Zastosowanie niewłaściwej stawki celnej, wynikłe z błędu funkcjonariusza, nie może być identyfikowane z rażącym naruszeniem prawa, dającym podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji.
2. Nie byłoby zgodne z zasadami równości obywatela wobec prawa, by pozytywne dla strony skutki udowodnionego pozostawania w dobrej wierze i w chronionym przez Konstytucję zaufaniu do władz odnieść tylko do wybranego zakresu spraw administracyjnych, natomiast odmawiać ich w zakresie innych, tylko z uwagi na odmienność przedmiotu.
3. Zasady państwa prawa wymagają, aby nieuchronne ryzyko pomyłek, błędów lub nawet celowych - bo podjętych w interesie ogólnym - lecz niekorzystnych dla jednostki działań administracji nie było przerzucone na tę jednostkę wówczas, gdy po jej stronie nie można dopatrzeć się naganności postępowania.
4. Zgodnie z art. 160 Kpa każdej osobie /a więc także adresatowi decyzji uchylonej decyzją z powodu naruszenia art. 156 Kpa/ służy roszczenie o odszkodowanie w granicach szkody rzeczywistej. Przesłanką negatywną jest okoliczność, iż poszkodowany ponosi winę za powstałe okoliczności wymienionych w tym przepisie.
5. Dokonując kontroli stosowania prawa przez organy administracji sędziowie - podporządkowani tylko ustawom - biorą pod uwagę przede wszystkim zgodność z prawem, nie zaś celowość i skuteczność ich działań. Gdyby bowiem tak być miało, prowadziłoby to wprost do zacierania się fundamentalnej zasady podziału władz, a w konsekwencji do podważania konstytucyjnego porządku w państwie.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o wymiarze cła na skutek rewizji nadzwyczajnej Rzecznika Praw Obywatelskich (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 1993 r. V SA 2087/92
uchyla zaskarżony wyrok oraz decyzję Prezesa (...).
Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł w dniu 25 sierpnia 1993 r. rewizję nadzwyczajną od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 marca 1993 r. (...) w sprawie ze skargi Andrzeja B. - "M stycznia " - spółka cywilna na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 16 sierpnia 1992 r. (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o wymiarze cła. Powyższemu wyrokowi zarzucił rażące naruszenie prawa przez:
- niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu administracyjnym /art. 368 pkt 3 Kpc/ przez naruszenie zasad tego postępowania zawartych w art. 7, art. 9 Kpa i art. 16 par. 1 w zw. z art. 156 par. 1 Kpa,
- sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału /art. 368 pkt 4 Kpc/, wnosząc w konsekwencji o uchylenie zaskarżonego wyroku, a także o stwierdzenie nieważności poprzedzającej go decyzji organu II instancji.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:
Decyzją z dnia 16 sierpnia 1992 r. nr (...) Prezes Głównego Urzędu Ceł stwierdził na podstawie art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa nieważność decyzji wydanej przez Dyrektora Urzędu Celnego w W. o wymiarze cła od sprowadzonego przez spółkę cywilną "M stycznia " z zagranicy oleju słonecznikowego oraz zarządził dokonanie przez Dyrektora Urzędu Celnego w trybie art. 23 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne /Dz.U. nr 75 poz. 445 ze zm./ ponownego wymiaru cła według zgłoszenia celnego z dnia 27 grudnia 1991 r. nr (...), zgodnie z par. 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 1991 r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy /Dz.U. nr 67 poz. 288 i 289/.
W uzasadnieniu organ II instancji przyjął, że decyzją I instancji wymierzono cło, stosując nieprawidłowy kod CN 1512.19.91 ze stawką celną 10 proc., zamiast prawidłowego kodu CN 1512.19.91 ze stawką celną 30 proc.
Rozpatrując skargę na tę decyzję Prezesa GUC Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 19 marca 1993 r. (...) skargę oddalił.
W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny nawiązał do swojego - jak twierdzi rewidujący - bliżej nie określonego w uzasadnieniu, orzecznictwa według którego zastosowanie nieprawidłowej stawki celnej, a w konsekwencji wymierzenie i pobranie nieprawidłowego cła może być uznane za rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa, uzasadniające stwierdzenie nieważności decyzji o wymiarze cła.
Zdaniem NSA, taryfa celna w odniesieniu do towaru celnego sprowadzonego przez skarżącą spółkę "M stycznia " nie była niejasna.
Rewidujący stwierdził jednak, że Sąd nie ustosunkował się w uzasadnieniu wyroku do tego, iż w zaskarżonej decyzji niewłaściwe /zdaniem organu celnego/ zastosowanie taryfy celnej było następstwem popełnionego błędu przez organ celny.
Jednocześnie NSA podzielił w zaskarżonym wyroku pogląd skarżącej się Spółki, że istotne zastrzeżenia z punktu widzenia demokratycznego państwa prawnego /art. 1 Konstytucji RP/ nasuwać musiałoby przerzucanie skutków majątkowych wadliwej działalności funkcjonariuszy celnych na podmioty dokonujące obrotu towarowego z zagranicą.