1. Pierwszeństwo w nabyciu państwowej nieruchomości rolnej przyznane w par. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 zarządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 września 1982 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych /M.P. nr 23 poz. 205/ przysługuje osobom tylko tym, które dzierżawiły nieruchomość przeznaczoną do sprzedaży, a nie inną nieruchomość.
Pierwszeństwo to obejmuje także osoby, które dzierżawiły nieruchomość bezpośrednio przed przekazaniem jej na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi.
2. Prawo pierwokupu, aczkolwiek niezbywalne /art. 602 par. 1 Kc/, podlega sukcesji uniwersalnej i dlatego należy do spadku po zmarłym /art. 922 par. 1 Kc/.
Osoba realizująca nabyte w drodze dziedziczenia prawo pierwokupu /art. 695 par. 2 Kc/ jest uprawniona do nabycia państwowej nieruchomości rolnej na zasadzie pierwszeństwa z par. 7 ust. 2 pkt 1 powołanego zarządzenia, jeżeli spełnia warunki uprawniające ją do nabycia nieruchomości rolnej /par. 7 ust. 1 zarządzenia w związku z art. 160 Kc/.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Wojewody (...) w przedmiocie ustalenia kandydata na nabywcę gruntów Państwowego Funduszu Ziemi na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 września 1983 r. II SA 576/83 i II SA 828-829/83 uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej skargę Mariana K. oraz decyzję Wojewody (...) i decyzję Naczelnika Gminy (...) w części wyznaczającej na nabywcę nieruchomości rolnej Józefa M. i odmawiającej Marianowi K. prawa nabycia tej nieruchomości.
Decyzją z dnia 26 listopada 1982 r. Naczelnik Gminy w T. ustalił jako kandydata na nabywcę wchodzącej w skład zasobów Państwowego Funduszu Ziemi nieruchomości oznaczonej jako działka nr 202/1 o powierzchni 2,95 ha, położonej we wsi Z., Józefa M. i odmówił sprzedaży tej nieruchomości Marianowi K. i Janowi S. Według uzasadnienia tej decyzji zebranie wiejskie wypowiedziało się za sprzedażą nieruchomości Józefowi M., który wywiązuje się z zawartych umów kontraktacji produktów rolnych i jest młodym rolnikiem.
Po rozpoznaniu odwołania Mariana K. od wymienionej decyzji Wojewoda Z. utrzymał ją w mocy decyzją z dnia 11 lutego 1983 r. Zdaniem Wojewody skarżący nie ma pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości. Pierwszeństwa tego bowiem nie daje mu wypas bydła na gruntach wyłączonych z uprawy rolnej i obecnie nie przeznaczonych do sprzedaży.
Skargę Mariana K. na decyzję Wojewody Z. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wyrokiem z dnia 9 września 1983 r., którym oddalił także trzy inne skargi na inne decyzje Wojewody Z. Sąd ten uznał w szczególności, że Marian K. nie uzyskał pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości z tytułu jej dzierżawy, albowiem "istotą dzierżawy jest użytkowanie i pobieranie pożytków z nieruchomości w zamian za ponoszenie podatków i innych ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem gruntów oraz uiszczanie czynszu, chyba że zachodzi dzierżawa bezczynszowa /art. 693 i art. 708 Kc/; wypasanie bydła za rekompensatę w postaci świadczenia pracy nie wypełnia znamion dzierżawy".
Prokurator Generalny PRL w rewizji nadzwyczajnej od wymienionego wyroku w części oddalającej skargę Mariana K. zarzucił rażące naruszenie prawa, w szczególności art. 695 par. 2 Kc w związku z par. 7 ust. 2 pkt 1 zarządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 września 1982 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych /M.P. nr 23 poz. 205/ oraz naruszenie interesu PRL i wniósł o uchylenie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w zaskarżonej części oraz poprzedzających go decyzji administracyjnych organów pierwszej i drugiej instancji.
W toku postępowania przed Sądem Najwyższym okazało się, że po wydaniu wyroku zaskarżonego rewizją nadzwyczajną zmarł Marian K. Rozpoznając sprawę z udziałem jego spadkobierców, jako następców prawnych, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jak wynika z protokołu przesłuchania Mariana K. w toku postępowania administracyjnego w dniu 29 grudnia 1982 r., wypas bydła wykonywany przez niego na podstawie umowy z Rolniczą Spółdzielnią Produkcyjną w T. obejmował nieruchomość /działkę/ inną niż ta, której sprzedaży mu odmówiono. Jeżeli tak było istotnie, to nawet gdyby istniała podstawa - wbrew poglądowi Naczelnego Sądu Administracyjnego - do uznania, iż Marian K. dzierżawił nieruchomość, na której wypasał bydło, nie uzasadniałoby to przyjęcia, że przysługuje mu pierwszeństwo w jej nabyciu. Pierwszeństwo w nabyciu państwowej nieruchomości rolnej przyznane w par. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 zarządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 września 1982 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych /M.P. nr 23 poz. 205/ przysługuje tylko tym osobom, które dzierżawiły nieruchomość przeznaczoną do sprzedaży, a nie inną nieruchomość. Zasadne zatem jest stanowisko wyrażone w tej kwestii w decyzji Wojewody Z. z dnia 11 lutego 1982 r.