1. Obywatele, których prawna i faktyczna sytuacja wobec organów administracji jest zbliżona, mogą oczekiwać, iż zostaną wobec nich podjęte decyzje o podobnej, jeżeli nie tożsamej, treści.
2. Organ administracji może na podstawie decyzji zróżnicować sytuację obywateli w zakresie pewnej określonej grupy stosunków tylko na podstawie konkretnie sformułowanych przesłanek, wynikających z niewątpliwie różnej sytuacji faktycznej, wyraźnego nakazu prawa lub ze względu na interes publiczny, przemawiający za odmiennym potraktowaniem poszczególnych obywateli.
3. Jednym z podstawowych prawnych i politycznych zadań konstytucji we współczesnym państwie prawnym jest nie tylko określenie, jakie podstawowe prawa i wolności obywateli są zagwarantowane i chronione prawem, lecz także ustanowienie zasad jasnego, zrozumiałego i skutecznie działającego systemu postępowania organów władzy, administracji i sądownictwa i to takiego systemu, który zostanie powszechnie zaakceptowany jako przejrzysty, uczciwy i sprawiedliwy.
Jednym z fundamentów takiego systemu jest założenie, że obywatele, których prawna i faktyczna sytuacja wobec działających organów administracji jest zbliżona mają prawo oczekiwać, iż zostaną wobec nich podjęte decyzje o podobnej, jeśli nie tożsamej treści.
Odmienne założenie musiałoby prowadzić do sankcjonowania woluntaryzmu, nadużyć a nawet dyskryminowania poszczególnych jednostek, czego właśnie w oparciu o konstytucyjną zasadę równości wobec prawa dopuścić nie można.
4. Dopuszczalne i możliwe jest bezpośrednie stosowanie w orzecznictwie sądowym przepisów obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej, szczególnie zaś wówczas, gdy służy to pełniejszej, szerszej i bardziej skutecznej ochronie praw obywateli.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Dyrektora Wydziału Architektury (...) Urzędu Wojewódzkiego (...) w przedmiocie rozbiórki obiektu budowlanego o charakterze letniskowym na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lipca 1989 r. IV SA 392/89
oddala rewizję nadzwyczajną.
1. Naczelnik Gminy w E. decyzją z dnia 15 sierpnia 1988 r. nakazał Zbigniewowi M. rozbiórkę obiektu budowlanego o charakterze letniskowym w miejscowości M., gmina E. W uzasadnieniu podał, iż obiekt ten został wybudowany bez wymaganego pozwolenia na budowę, a jego lokalizacja jest niezgodna z planem zagospodarowania przestrzennego gminy E. Od tej decyzji Zbigniew M. odwołał się wywodząc, iż obiekt budowlany to barakowóz, który nabył od poprzedniego właściciela i ustawił na terenie wskazanym przez Naczelnika Gminy, czyniąc równocześnie starania o nabycie działki rekreacyjnej. Dyrektor Wydziału Architektury i Budownictwa Urzędu Wojewódzkiego w S. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, wywodząc, że obiekt został ustawiony na gruncie w 1987 r., a dnia 7 kwietnia 1988 r. przeszedł na własność skarżącego. Plan zagospodarowania przestrzennego zalegalizował w 1986 r. "stan istniejący w zabudowie wypoczynkowej", ale zakazał też "dalszego wznoszenia domków letniskowych od momentu jego zatwierdzenia".
Od powyższej decyzji Zbigniew M. złożył skargę do NSA, a ten uchylił zaskarżoną decyzję, nakazując wyjaśnić, w jakim miejscu znajdował się obiekt przed jego przeniesieniem, w grudniu 1987 r. Jeśliby bowiem znajdował się na terenie kompleksu, przeznaczonego w planie pod "zespół domków wypoczynkowych i letniskowych", to zdaniem NSA brak byłoby podstaw do wydania nakazu rozbiórki w trybie art. 37 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 października 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 38 poz. 229 ze zm./.
Od powyższego wyroku wniósł w dniu 2 sierpnia 1990 r. rewizję nadzwyczajną Minister Sprawiedliwości, domagając się uchylenia wyroku i oddalenie skargi. Wywodzi on, iż okoliczność, gdzie przedtem znajdował się zakwestionowany obiekt budowlany nie ma w sprawie żadnego znaczenia i przeniesienie takiego obiektu z miejsca na miejsce mieści się w pojęciu "roboty budowlane" przewidzianym w art. 28 prawa budowlanego a zatem wymaga pozwolenia budowlanego. Brak takiego pozwolenia w świetle art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 prawa budowlanego zobowiązuje wręcz właściwy organ administracji państwowej do wydania decyzji o rozbiórce bądź przejęciu na własność państwa tego obiektu. Okoliczność, że obiekt ustawiono bez pozwolenia i z naruszeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zostały w świetle materiałów sprawy stwierdzone bezspornie. W tej sytuacji rewidujący uznał, że wyrok rażąco narusza art. 37 ust. 1 pkt 1 prawa budowlanego, przeto powinien ulec uchyleniu. Narusza też interes RP, ponieważ zachowanie stanu środowiska wymaga rygorystycznego przestrzegania ładu przestrzennego i planowej zabudowy.
Zarówno w toku postępowania administracyjnego, jak w toku postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, a wreszcie także po wniesieniu rewizji nadzwyczajnej, skarżący występował wielokrotnie z pismami procesowymi, w których głównym zarzutem była okoliczność nierównego traktowania posiadaczy zabudowanych działek na tym samym terenie: "nikt z osób, mających obiekty letniskowe na spornym terenie nie posiada pisemnego pozwolenia na budowę, a pomimo to eksmisję dla nich uchylono; skoro więc ten argument nie decydował o pozostaniu dla innych, dlaczego dla mnie go wymieniono?" /pismo skarżącego z dnia 15 marca 1989 r./. Argumenty te powtarza skarżący także w piśmie z dnia 28 listopada 1990 r. adresowanym już do Sądu Najwyższego.