Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Alicja Palus Sędzia NSA Halina Filipowicz - Kremis Asesor WSA Wojciech Śnieżyński (spr.) po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 21 maja 2019 r. sprawy ze skargi K. B. na bezczynność oraz przewlekłe prowadzenie postępowania Wójta Gminy [...] w przedmiocie prowadzenia postępowania w sprawie nakazania usunięcia odpadów składowanych na nieruchomości I. umarza postępowanie w zakresie zobowiązania organu do wydania aktu; II. stwierdza, że skarżony organ dopuścił się bezczynności oraz przewlekłego prowadzenia postępowania i że miały one charakter rażącego naruszenia prawa; III. przyznaje od skarżonego organu na rzecz skarżącej sumę pieniężną w kwocie 5 000 zł (słownie: pięć tysięcy złotych); IV. zasądza od Gminy [...] na rzecz skarżącej kwotę 100 zł (słownie: sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Pismem z [...].02.2019 r. K. B. (dalej jako: "skarżąca") wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skargę na bezczynność oraz przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wójta Gminy [...] (dalej jako: "Wójt" lub "organ") w związku z brakiem wydania decyzji nakazującej usunięcie odpadów składowanych na nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działki nr [...] oraz [...], obręb [...], gmina [...]. Skarżąca zarzuciła organowi bezczynność w okresie od 2011 r. do 2017 r. oraz przewlekłe prowadzenie postępowania od 2017 r. Mając powyższe na uwadze wniosła o: 1) uwzględnienie skargi na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania; 2) stwierdzenie, że organ dopuścił się bezczynności oraz przewlekłego prowadzenia postępowania; 3) stwierdzenie, że bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 4) przyznanie od organu na rzecz skarżącej sumę pieniężną w wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a., tj. maksymalnym zakresie.
Uzasadniając tak sformułowane zarzuty skargi oraz jej żądania skarżąca przedstawiła w porządku chronologicznym okoliczności, której jej zdaniem potwierdzają, że organ nie podejmował w sprawie działań nakazanych ustawą o odpadach. Wyjaśniła, że w 2011 r. doszło do nielegalnego wydobycia piasku z nieruchomości składającej się z działek geodezyjnych nr [...] oraz [...], których jest współwłaścicielką. W miejsce wydobytego piasku zostały zdeponowane odpady. Bezsporną okolicznością jest rolne przeznaczenie tej nieruchomość. W takiej sytuacji Wójt obowiązany był do wydawania decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie ich z miejsca nieprzeznaczonego do składowania. Autorka skargi wskazała, że do dnia jej wniesienia, a więc przez prawie osiem lat po ujawnieniu odpadów, wbrew ciążącemu na organie administracji ustawowemu obowiązkowi, nie została wydana taka decyzja. Decyzja nie została wydana pomimo tego, że w sprawie występował o to m.in. Starostwa Powiatu [...]. W 2016 r. wniosek o wydanie takiej decyzji złożył Prokurator Regionalny we [...]. Ponadto do wydania decyzji nie doszło pomimo tego, że już pismem z [...].06.2011 r. Wójt wezwał A. B., prowadzącą działalność pod firmą [...], do usunięcia zdeponowanych odpadów oraz uporządkowania terenu. W tym piśmie wskazano, że w przypadku nie usunięcia odpadów, zostanie wszczęte z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów ich usunięcie. Pismem z [...].07.2011 r. organ ponowił wezwanie do usunięcia odpadów. Pismem z [...].06.2012 r. Komenda Powiatowa Policji w [...] skierowała do Wójta pytanie, na jakim etapie jest postępowanie administracyjne w przedmiocie nielegalnego wydobycia piasku i składowania odpadów. W przypadku zakończenia postępowania, poproszono o poinformowanie o zapadłych decyzjach. Ponadto pismem z [...].06.2012 r. Starosta Powiatu [...] wezwał Wójta do udzielenia informacji, czy została wydana decyzja administracyjna, nakazująca firmie [...] usunięcie odpadków. W piśmie tym Starosta wskazał, że wyrobisko powstało w związku z wydobyciem kruszywa bez wymaganej koncesji przez firmę [...]. Starosta prosił o udzielenie informacji, w jakim czasie zdeponowane bez zezwolenia odpady zostaną wywiezione z wyrobiska. Odpowiedzi organ udzielił pismem z [...].08.2012 r., w którym zwrócił się do Starosty o udzielenie informacji, na jakiej podstawie firma [...] została jednoznacznie uznana za sprawcę wydobycia kopalin bez wymaganej koncesji. Pismem z [...].08.2012 r. Starosta wyjaśnił, że istnieje szereg dowodów, w tym opinia biegłego sądowego, który stwierdził, że zdeponowane kruszywo pochodzi z należących do skarżącej działek. Kolejnym pismem z [...].03.2013 r. Starosta wezwał Wójta do udzielenia informacji na temat tego czy prowadzi bądź prowadził postępowanie administracyjne w sprawie nakazania usunięcia odpadów z miejsce nieprzeznaczonego do składowania. Poinformował również o tym, że dopiero odkrycie wyrobisk wgłębnych, zasypanych odpadami, powoli na wydanie decyzji ustalającej wysokość opłaty eksploatacyjnej za wydobycie kopalin. Pismem z [...].04.2012 r. Wójt odpowiedział, że postępowanie administracyjne w sprawie nie zostało wszczęte, a tym samym nie została wydana decyzja. Wójt ponownie zwrócił się wówczas do Starosty o udzielenie informacji o podmiocie odpowiedzialnym za nielegalne wydobycie kopalin. Następnie skarżąca wskazała, że przez trzy lata nie były podejmowane w sprawie żadne czynności. Taki stan istniał pomimo tego, że kierowała w tym okresie szereg pism do organu. W związku taką bezczynnością organu, skarżąca poinformowała Prokuratora Regionalnego we [...]. Ten wystąpił w dniu [...].09.2016 r. do Wójta o udzielenie informacji, czy zostało wszczęte postępowanie administracyjne w sprawie usunięcia odpadów składowanych w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Z kolei pismem z [...].09.2016 r. Prokurator Rejonowy w [...] zwrócił się do Wójta o udzielenie informacji, z jakiego powodu nie została wydana decyzja w tej sprawie. Natomiast w dniu [...].10.2016 r. Prokurator Regionalny we [...] skierował do Wójta wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. W uzasadnieniu tego wniosku Prokurator Regionalny wskazał na istniejący z mocy ustawy obowiązek Wójta do wydania decyzji nakazującej usunięcie odpadów. Powołano się przy tym na zebrany materiał dowodowy, który z duży prawdopodobieństwem wskazuje, że odpady zeskładowała - po uprzednim wybraniu z nich piasku, firma [...]. Prokurator podkreślił, że na gruncie postępowania administracyjnego, podmiotem zobowiązanym nie musi być indywidualny sprawca, lecz podmiot gospodarczy. Pismem z [...].02.2017 r. Prokurator Regionalny zobowiązał Wójta do nadesłania informacji na jakiem etapie znajduje się postępowanie zainicjowane jego wnioskiem z [...].10.2016 r. Takie wezwanie Prokurator ponowił kolejnym pismem z [...].08.2017 r. W odpowiedzi na informację ze strony organu o braku wszczęcia postępowania, Prokurator wystosował kolejne pismo z [...].11.2017 r. Wniósł w nim o rozpoznanie jego wniosku z [...].10.2016 r. w sposób procesowy i wydanie orzeczenia zgodnie z dokonanymi ustaleniami (postanowienia lub decyzji). Z kolei pismem z [...].12.2018 r. Starosta poinformował, że postępowanie administracyjne w sprawie naliczenia opłaty eksploatacyjnej za wydobycie kopalin nie zostało zakończone. Starosta wskazał wówczas, że w związku z brakiem wydania decyzji przez Wójta nie było możliwe dokonanie ich obmiarów, w tym samym wydanie decyzji ustalającej wysokość opłaty eksploatacyjnej za wydobycie kopalin bez wymaganej koncesji. Według skarżącej, takie stanowisko Starosty oznacza, że brak wydania decyzji przez Wójta, będzie miał taki skutek, że Starosta będzie zmuszony umorzyć postępowanie, z uwagi na upływ okresu, w którym podwyższona opłata za wydobycie może być wymierzona. Oznacza to, że zaniechania organu doprowadzą do umorzenia istotnego postępowania administracyjnego, związanego z obciążeniem finansowym podmiotu nielegalnie wydobywającego kopaliny. Z przedstawionych okoliczności wyłania się trudny do zaakceptowania obraz zaniechań i bezczynności, które wywołują również zagrożenie dla środowiska związane z nielegalnym składowaniem odpadów. Skoro podmiot odpowiedzialny za składowanie odpadów znany jest co najmniej od 2011 r. to brak wydania decyzji przez Wójta powoduje, że Starosta nie może wydać decyzji o wymierzeniu opłaty eksploatacyjnej za wydobycie kopalin bez zezwolenia. W sprawie organ zignorował wnioski Prokuratora Regionalnego oraz nie podjął realnych działań, czego potwierdzeniem jest fakt, że decyzja w dalszym ciągu nie została wydana. Powyższe potwierdza, że bezczynność w okresie od 2011 r. do 2017 r. miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Potwierdzeniem takiej oceny jest stanowisko Kolegium, które rozpoznając złożone w niniejszej sprawie ponaglenie, stwierdziło, że wszczęcie postępowania po tylu latach po zdarzeniu rodzi bardzo poważne problemy dowodowe. Trudno wymagać od świadków pamiętania zdarzeń tak odległych w czasie. Wójt nie podejmował działań w sposób zawiniony. Ponadto według Kolegium, na negatywną ocenę działania organu administracji nie może mieć wpływu powoływanie się na brak informacji od Policji i Prokuratury na temat osób, które zdeponowały odpady, bowiem postępowanie administracyjne jest autonomiczne od postępowań karnych i cywilnych. Ponadto zdaniem skarżącej, o rażącym naruszeniu prawa świadczy to, że postępowanie zostało wszczęte po wielokrotnych monitach ze strony Prokuratury. W dniu [...].10.2016 r. Prokurator skierował do Wójta wniosek o wszczęcie postępowania administracyjnego w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, a postępowanie wszczęto dopiero w grudniu 2017 r. Jest to przykład rażącego naruszenia prawa związany z brakiem podejmowania przez ponad rok działań, do których organ był zobowiązany.