Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Olga Białek - sprawozdawca Sędziowie Sędzia WSA Alicja Palus Sędzia NSA Zygmunt Wiśniewski Protokolant Malwina Jaworska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 4 sierpnia 2009r. sprawy ze skarg T. R. i A.O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia 12 sierpnia 2008r. nr [...] w przedmiocie nałożenie opłaty z tytułu niezgodnego z przepisami wyłączenia gruntów z produkcji rolnej I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji; II. orzeka, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; III. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. na rzecz T. R. kwotę 2.000 ( dwa tysiące) złotych i A. O. kwotę 2.000 (dwa tysiące) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Zaskarżoną decyzją z dnia 12 sierpnia 2008 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze we W., działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.) - po rozpatrzeniu odwołania A. O. oraz T. R. - uchyliło w całości decyzję Starosty O. z dnia 17 czerwca 2008 r. ([...]) i orzekając o istocie sprawy:
1) ustaliło A. O. opłatę w kwocie 125 197,60 zł oraz T. R. opłatę w kwocie 125 197,60 zł, z tytułu niezgodnego z przepisami wyłączenia z produkcji rolnej gruntów klasy R III o pow. 0,31 ha położonych na działce ewidencyjnej nr [...], AM-1, oraz gruntów klasy R III b o pow. 0,35 ha położonych na działce ewidencyjnej nr [...], AM-1 w obrębie [...], Gmina D.;
2) umorzyło postępowanie w części dotyczącej zezwolenia na wyłączenie z produkcji rolnej wyżej opisanych gruntów.
Decyzja ta zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym.
Starosta Powiatu O. w dniu 4 sierpnia 2000 r. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie niezgodnego z ustawą wyłączenia z produkcji rolnej gruntów w M. obejmujących wyrobisko po kopalni piasku, w związku ze stwierdzeniem, że nie są na nich prowadzone prace rekultywacyjne. W trakcie postępowania wydano kilka decyzji administracyjnych, w tym decyzję z dnia 11 lutego 2003 r. w której Starosta O. po stwierdzeniu, że doszło do niezgodnego z ustawą wyłączenia gruntów z produkcji rolnej, ustalił dla "A." spółki cywilnej A.O. i T. R. opłatę w wysokości dwukrotnej należności tj. w kwocie 250 395 zł. Decyzja ta została utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzeczeniem z dnia 24 czerwca 2003 r. nr [...].
Na skutek skargi wniesionej przez strony postępowania Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 9 listopada 2005 r., sygn akt II SA/Wr 1859/03 uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. ze względu na naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wyjaśnił, że organ odwoławczy w niedostateczny sposób umotywował swoją decyzję w zakresie oceny doniosłości prawnej postanowienia Zarządu Gminy D. z dnia 20 września 1996 r. Ponieważ strony wywodząc, że działały w zaufaniu do organów państwa, powoływały się na zawarty w tym postanowieniu zapis o braku konieczności zmiany użytkowania terenu, usprawiedliwiając nim fakt dokonania rzeczywistego wyłączenia użytków rolnych z produkcji bez uprzedniego ubiegania się o stosowne zezwolenie, zatem w ocenie Sądu - powinnością organu było szerokie i dogłębne uzasadnienie, dlaczego ten akt pozostawać miałby bez wpływu na obowiązki stron. Brak uzasadnienia tego aspektu sprawy, w szczególności przez wyjaśnienie dlaczego przedmiotowe postanowienie pozostaje bez wpływu na obowiązki stron - zdaniem Sądu - równoznaczne jest z niewypełnieniem obowiązku wyczerpującego rozważania wszystkich okoliczności sprawy, dlatego uzasadnione było uchylenie decyzji. Sąd wskazał również, że prawidłowo prowadząc postępowanie organ zobowiązany był wyjaśnić jaki charakter miał wskazany dokument, czy i jaki był jego wpływ na charakter wyłączenia gruntów z produkcji rolnej, czy wobec jego formy i treści w sprawie mamy do czynienia istotnie z zachowaniem strony skutkującym naliczeniem opłaty w taki sposób jak w kontrolowanych decyzjach przyjmują oba organy. Sąd zalecił też aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ najpierw dokonał odpowiednich ustaleń a następnie rozważył, czy omawiany dowód ma wpływ na wynik sprawy, czy też nie i dlaczego, po czym wyda nową decyzję w sprawie. Zgodnie z tymi wskazaniami organ winien w szczególności rozważyć, czy sporne postanowienie powoduje, że w sprawie mamy do czynienia - zwłaszcza w zakresie działki nr 92/1 - z wyłączeniem gruntów z produkcji rolnej niezgodnie z przepisami ustawy, co skutkuje ustalenie opłaty w wysokości dwukrotnej należności.