Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Głowacka-Klimas, Sędzia WSA Andrzej Wieczorek, Sędzia WSA Andrzej Góraj (spr.), Protokolant specjalista Aleksandra Weiher po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 grudnia 2021 r. sprawy ze skargi M. P. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] kwietnia 2021 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania renty rolniczej w drodze wyjątku - oddala skargę -
Decyzją z dnia [...] kwietnia 2021 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] lutego 2021 r. o odmowie przyznania M. P. renty rolniczej w trybie wyjątkowym.
W uzasadnieniu podniesiono, że decyzją z dnia [...] września 2020 r. Kasa odmówiła stronie prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ nie spełniła warunku podlegania ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez wymagany okres 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu przed datą złożenia wniosku o ww. świadczenie (udokumentowano tylko 4 lata, 3 miesiące i 17 dni tego ubezpieczenia).
W dniu [...] listopada 2020 r. strona zwróciła się do Prezesa KRUS z wnioskiem o przyznanie prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w trybie wyjątkowym. We wniosku podała, iż w dniu [...] stycznia 2001 r. zawarła związek małżeński, a od [...] września 2009 r. małżonek stał się współwłaścicielem gospodarstwa rolnego i jako małżonka rolnika strona została objęta ubezpieczeniem społecznym rolników na wniosek. W dniu [...] października 2015 r. sąd orzekł rozwiązanie powyższego związku małżeńskiego i od października 2015 r. były małżonek wyłączył stronę z ubezpieczenia rolniczego. We wniosku strona podkreśliła, że jest osobą chorą przewlekle oraz całkowicie niezdolną do wykonywania pracy, potrzebującą opieki innych osób. Twierdziła, że mieszka z 19 - letnią córką, studentką I roku studiów stacjonarnych. Źródłem utrzymania rodziny są alimenty córki w kwocie 800 zł miesięcznie. Zwróciła uwagę na to, że po dokonaniu opłat tj. gazu, prądu i wody pozostałe środki finansowe nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, natomiast z powodu długotrwałej choroby nie może podjąć żadnego zatrudnienia aby zapewnić sobie dodatkowe środki utrzymania.
Przechodząc do meritum sprawy organ wskazał, że przepis art. 55 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników uprawnia Prezesa KRUS do przyznania m.in. renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy rolnikowi lub domownikowi, pomimo niespełnienia, wskutek szczególnych okoliczności, warunków określonych w ustawie, jeżeli osoba zainteresowana nie ma niezbędnych środków utrzymania i nie może ich uzyskać ze względu na wiek lub stan zdrowia.
Podkreślono, że przyznanie świadczenia w drodze wyjątku nie jest oparte na konstrukcji roszczenia, a dokonuje się w ramach decyzji uznaniowej Prezesa Kasy, jeżeli zajdą przesłanki wymienione w ww. przepisie. Wymienione powyżej przesłanki, a mianowicie: niespełnienie, wskutek szczególnych okoliczności, warunków określonych w ustawie oraz brak niezbędnych środków utrzymania i niemożność ich uzyskania ze względu na wiek lub stan zdrowia muszą wystąpić łącznie, a niespełnienie choćby jednej z nich wyklucza możliwość przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Organ podkreślił też, że pojęcie "w drodze wyjątku" nie dotyczy wyjątkowych potrzeb, sytuacji życiowej, czy niedostatku starającego się o to świadczenie, ale zaistnienia w sprawie szczególnych okoliczności usprawiedliwiających niemożność uzyskania danego świadczenia w trybie zwykłym (wyrok WSA z dnia 24 lutego 2010 r., sygn. akt II SA/Wa 1923/09). Przez szczególne okoliczności, o których mowa w art. 55 ust 1 ustawy, rozumie się w ocenie organu wydarzenia o charakterze nadzwyczajnym, które wbrew zamiarom i woli ubezpieczonego stanowią niemożliwą do przezwyciężenia przeszkodę w kontynuowaniu zatrudnienia. Niespełnienie powyższego warunku powoduje, że wnioskodawca nie może skutecznie domagać się renty rolniczej w drodze wyjątku.