Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Joanna Kube (spr.), Sędzia WSA Eugeniusz Wasilewski, Asesor WSA Janusz Walawski, Protokolant Beata Gibzińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 grudnia 2006 r. sprawy ze skargi U.C. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2006 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku - oddala skargę -
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. decyzją z dnia [...] września 2006 r. nr [...], po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymał w mocy wcześniejszą decyzję z dnia [...] sierpnia 2006 r. nr [...] o odmowie przyznania U. C. świadczenia w drodze wyjątku, wydaną w oparciu o art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) - powoływanej dalej jako ustawa o emeryturach i rentach.
W uzasadnieniu powyższej decyzji Prezes ZUS stwierdził, że przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 ustawy o emeryturach i rentach jest możliwe, jeżeli wnioskodawca łącznie spełnił następujące warunki:
- jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,
- nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,
- nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,
- nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Organ wyjaśnił jednocześnie, że do przyznania świadczenia w drodze wyjątku muszą być spełnione łącznie wszystkie warunki wskazane w powołanym przepisie, a brak jednego z nich powoduje niemożność przyznania tego świadczenia.
Prezes ZUS oceniając wniosek uznał, że w sprawie brak jest szczególnych okoliczności na skutek, których wnioskodawczyni nie nabyła uprawnień do świadczeń w trybie ustawowym.
W toku postępowania ustalono, że U. C. - lat 57 (ur. [...] lutego 1949 r.) została uznana za całkowicie niezdolną do pracy przez lekarza orzecznika ZUS od [...] kwietnia 2006 r., a więc po upływie ponad 12 lat od zgonu ubezpieczonego męża skarżącej M. C., który zmarł w dniu [...] września 1993 r. Przyjęto, że w ciągu tego przedziału czasowego była ona osobą zdolną do wykonywania zatrudnienia, co powoduje, że nie istniały przeciwwskazania do podjęcia przez nią zatrudnienia i zapewnienia sobie w przyszłości prawa do własnego świadczenia. Organ uznał, że spełnienie tylko jednego warunku, tj. pozostawania bez niezbędnych środków utrzymania nie stanowi wystarczającej podstawy do przyznania prawa do świadczenia w drodze wyjątku.
W skardze do Sądu skarżąca zakwestionowała zaskarżoną decyzję. Podała, że nigdy nie pracowała i pozostawała na utrzymaniu męża. Po jego śmierci złożyła do ZUS wniosek o przyznanie prawa do stałej renty rodzinnej z powodu złego stanu zdrowia, który uniemożliwiał jej podjęcie zatrudnienia. Podała, że obecnie skończyła 57 lat, jest chora, całkowicie niezdolna do pracy, a także pozostaje bez środków do życia. W dniu [...] kwietnia 2002 r., kiedy miała 53 lata i nie miała szans na podjęcie jakiejkolwiek pracy ze względu na wiek i stan zdrowia, otrzymała decyzję ZUS o wstrzymaniu jej wypłaty renty rodzinnej.
U. C. w piśmie procesowym z dnia 30 października 2006 r. szczegółowo przedstawiła stan swojego zdrowia, który według niej uniemożliwiał jej podjęcie jakiejkolwiek pracy jeszcze przed śmiercią męża. Uznała, że to wskutek wadliwych działań organów ZUS pozostaje bez świadczeń rentowych. Wyjaśniła, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej z lipca 1996 r. przyznano jej rentę na dwa lata. Po upływie tego okresu nie wezwano jej na badania kontrolne, mimo że upływał okres 5 lat od śmierci męża, określony w art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144). Według niej badanie przeprowadzone w dniu [...] grudnia 1998 r. nie było prawidłowe. Nie otrzymała wówczas żadnej opinii, lecz decyzję z dnia [...] stycznia 1999 r. o przyznaniu renty stałej. Wskazała, że nie dano jej szansy na odwołanie się od wyników tego badania. Jej zdaniem po upływie 3 lat nie była możliwa właściwa ocena jej stan zdrowia.