Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Stanisław Marek Pietras (spraw.), Sędzia WSA - Iwona Dąbrowska, Sędzia WSA - Eugeniusz Wasilewski, Protokolant - Dorota Kwiatkowska, Marek Kozłowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 kwietnia i 23 czerwca 2009 r. sprawy ze skargi Miasta i Gminy Łomianki na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 października 2007 r. nr Lex.I.0911/57/07 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały Rady Miejskiej w Łomiankach w sprawie odrzucenia wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego 1. uchyla zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze, 2. zaskarżone rozstrzygnięcie nie podlega wykonaniu w całości, 3. zasądza od Wojewody Mazowieckiego na rzecz Miasta i Gminy Łomianki kwotę 240 (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania
W dniu 6 sierpnia 2007 r. inicjatorzy referendum przedstawili Burmistrzowi Miasta i Gminy Łomianki wniosek o przeprowadzenie referendum, w którym wskazano cztery pytania dotyczące ustalenia przebiegu nowych dróg, jak również przebudowy dróg już istniejących na terenie Gminy Łomianki, a do wniosku dołączono podpisy 2583 mieszkańców gminy popierających inicjatywę przeprowadzeniu referendum.
Rada Miejska uchwałą z dnia 14 sierpnia 2007 r. nr XIV/81/2007, powołała Komisję celem sprawdzenia, czy powyższy wniosek odpowiada przepisom ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym.
Wnioskiem z dnia 3 września 2007 r., Komisja zarekomendowała Radzie Miejskiej odrzucenie wniosku, gdyż - jej zdaniem - sprawy objęte tym wnioskiem nie mieszczą się w zakresie zadań i kompetencji Gminy Łomianki. Jako podstawę prawną odrzucenia wniosku wskazano art. 2 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym. Dokonując literalnej wykładni tego przepisu stwierdzono, że sprawy przebiegu dróg niemających charakteru dróg gminnych, nie należą do kompetencji organów gminy, a zatem nie mogą być przedmiotem referendum lokalnego. Dodatkowo Komisja wskazała, że treść zawartych we wniosku pytań nie spełnia wymogów art. 2 ust. 2 cytowanej ustawy, gdyż pytania zawierają treści nieprawdziwe i sugestywne, które mogą wprowadzić w błąd osoby podpisujące się pod wnioskiem. Ponadto zgodnie z przepisami ustawy o referendum lokalnym, wynik referendum jest wiążący dla organu stanowiącego jednostki samorządu lokalnego, a drugiej strony wynik referendum gminnego w sprawie przebiegu drogi o zasięgu ponadlokalnym, nie jest wiążące dla inwestora i zarządcy drogi krajowej. Ma ono bowiem jedynie charakter opiniujący, zaś referendum o takim charakterze odbyło się już w dniu 19 listopada 2006 r.
W tej sytuacji Rada Miejska w Łomiankach uchwałą Nr XVI/88/2007 podjętą na sesji w dniu 4 września 2007 r., wydaną na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w związku z art. 18 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985 ze zm.), odrzuciła wniosek mieszkańców gminy o przeprowadzenie referendum lokalnego w sprawie ustalenia przebiegu nowych dróg, jak również przebudowy już istniejących.
Po wszczęciu w dniu 28 września 2007 r. postępowania nadzorczego, Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 9 października 2007 r. nr LEX.I.0911/57/07, działając na podstawie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 86 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), stwierdził nieważność uchwały nr XVI/88/2007 Rady Miejskiej w Łomiankach z dnia 4 września 2007 r. o odrzuceniu wniosku mieszkańców w sprawie o przeprowadzenie referendum. W uzasadnieniu organ nadzoru uznał, że uchwała o odrzuceniu wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego jest sprzeczna z art. 2 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym oraz z art. 2 i 170 Konstytucji RP. Stwierdził też, że art. 2 ust. 1 cyt. ustawy o referendum lokalnym nie ogranicza praw członków wspólnoty samorządowej do wyrażania w drodze referendum stanowiska we wszystkich istotnych dla tej wspólnoty sprawach i przedmiotem referendum mogą być wszystkie sprawy o charakterze merytorycznym, dotyczące danej wspólnoty samorządowej. Ponadto - zdaniem organu - obowiązujące przepisy w kontekście wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP zasady państwa prawnego oraz zasady sprawiedliwości społecznej, a także przewidzianej w art. 170 Konstytucji RP możliwości przeprowadzenia referendum lokalnego, którego przedmiotem mogą być wszystkie sprawy o charakterze merytorycznym, dotyczące danej wspólnoty samorządowej, nie mogą ograniczać praw członków wspólnoty samorządowej i powołał się na stanowisko zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lutego 2003 r. o sygn. akt K 30/02 (OTK-A-2003/2/16).