Zasada niezwiązania sądu administracyjnego granicami skargi kształtuje zarówno granice rozpoznania skargi przez wojewódzki sąd administracyjny, jak i granice jego orzekania.
Sąd administracyjny jest władny do skorzystania z uprawnień określonych w art. 135 p.p.s.a., jeżeli jest to niezbędne dla końcowego załatwienia sprawy, a objęty kontrolą akt wydany został „w granicach danej sprawy”.
W sprawie nie budzi wątpliwości, że postanowienie o wstrzymaniu budowy z art. 48 p.b. jest aktem wydanym w granicach sprawy dotyczącej decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego wydawanej na podstawie art. 49e prawa budowlanego. Oba te rozstrzygnięcia wydawane są ramach tej samej sprawy, której przedmiotem pozostaje legalizacja samowoli budowlanej. Postanowienie o wstrzymaniu budowy jest pierwszym z aktów wydawanych w razie stwierdzenia rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę lub bez wymaganego zgłoszenia (pomimo wniesienia sprzeciwu do zgłoszenia), przy czym jego wydanie warunkuje możność późniejszego wydania decyzji rozbiórce obiektu budowlanego.
W sytuacji, gdy to postanowienie o wstrzymaniu budowy wyznacza rodzaj i zakres prowadzonego następnie postępowania legalizacyjnego, w tym także warunkuje możność wydania decyzji nakazującej rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, uznać należy, że dokonanie kontroli takiego postanowienia jest niezbędne dla końcowego załatwienia sprawy w przedmiocie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części.
Z tych też względów uznać należało, że postanowienie o wstrzymaniu budowy z art. 48 p.b. jest aktem wydanym w granicach sprawy dotyczącej decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego wydawanej na podstawie art. 49e prawa budowlanego i jako takie może być objęte kontrolą i rozstrzygnięciem sądu w sprawie ze skargi na decyzję nakazującą rozbiórkę obiektu.
Prowadząc postępowanie organy powinny kierować się aktualnie obowiązującą treścią ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, w tym w szczególności prowadzić postępowanie legalizacyjne na podstawie obecnie obowiązujących przepisów rozdziału 5a "Postępowanie w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem ustawy".
Powyższe nie oznacza jednakże, że dokonując oceny czy dany obiekt budowlany został wykonany z naruszeniem przepisów prawa budowlanego stosować należy przepisy obecnie obwiązujące. Przeciwnie ustalając czy obiekt budowlany wykonany został w warunkach samowoli budowlanej stosować należy przepisy prawa budowlanego, w tym przepisy techniczno-budowlane, obowiązujące w czasie budowy obiektu. Aby stwierdzić czy przy wykonaniu obiektu budowlanego naruszono przepisy prawa budowlanego należy zawsze uwzględniać przepisy obowiązujące w czasie wykonania obiektu albowiem w przeciwnym razie nie można w ogóle przyjąć, że w czasie wykonania obiektu doszło do naruszenia przepisów. Nie sposób jest bowiem uznać, że roboty budowlane prowadzono z naruszeniem przepisów, które nie obowiązywały w czasie wykonania obiektu i które zaczęły obowiązywać kilka czy nawet kilkanaście lat po wybudowaniu obiektu.
Odmienna ocena tej kwestii prowadziłaby do niedopuszczalnego, w braku wyraźnej regulacji ustawowej, naruszenia zasady nieretroakcji, a więc zasady niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski Sędziowie Sędzia WSA Grzegorz Grymuza (sprawozdawca), Asesor sądowy Marcin Małek Protokolant Specjalista Agnieszka Wojtas po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2022 r. sprawy ze skargi C. S. na decyzję Inspektor Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2021 r. nr [...] w przedmiocie nakazu rozbiórki zbiornika na ścieki I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia [...] r. znak [...] i postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia [...] znak [...]; II. zasądza od Inspektor Nadzoru Budowlanego na rzecz skarżącej C. S. kwotę 500 (pięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Decyzją z dnia 13 października 2021 r., znak: ZOA-VII.7721.16.2020 Lubelski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w Lublinie, po rozpatrzeniu odwołania C. S., utrzymał w mocy od decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Kraśniku z dnia 1 lipca 2021 r., znak: PINB.411.VII.39.2020 nakazującą C. S. i B. S. rozbiórkę zbiornika na ścieki sanitarne zlokalizowanego na działce o nr ewid.[...], położonej w obrębie geod. "Z.", gm. T. D..
Decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:
W dniu 20 października 2020 r. upoważnieni pracownicy Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Kraśniku przeprowadzili kontrolę zbiornika na ścieki sanitarne na działce nr ewid.[...] w miejscowości Z., gm. T. D.. Podczas przeprowadzonej kontroli ustalono, że na ww. działce znajduje się jednokomorowy zbiornik na nieczystości ciekłe. Przedmiotowy obiekt jest konstrukcji murowanej, przekryty płytą żelbetową, wspartą dodatkowo na belce stalowej. Płyta zbiornika posiada otwór do opróżniania o średnicy 0,47 m. Otwór zbiornika na ścieki jest usytuowany w odległości 3,04 m od ogrodzenia z działką sąsiednią o nr ewid.[...] oraz w odległości 3,40 m od ogrodzenia z działką stanowiącą pas drogowy, z kolei odległość od ściany istniejącego na tej samej działce budynku mieszkalnego jednorodzinnego wynosi 3,95 m. Powyższa ściana, usytuowana jest prostopadle do granicy z działką sąsiednią, posiada otwory okienne i drzwiowe (balkonowe) do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Ponadto ustalono, że przedmiotowy zbiornik nie posiada wywiewki wentylacyjnej oraz dokonano sprawdzenia, czy zbiornik posiada wybetonowane dno, przy użyciu stalowego pręta fi 12 mm.
Obecna podczas kontroli C. S. oświadczyła, że zbiornik na ścieki został wybudowany w 1996 r. razem z ogrodzeniem, na podstawie dokumentów złożonych do Urzędu Gminy T. D.. Ponadto wskazała, iż przedmiotowy zbiornik posiada pojemność 5,0 m3 oraz okazała dokumenty potwierdzające wywóz ścieków z dnia 2 września 2020 r. i z dnia 19 października 2020 r.
W związku z przeprowadzoną kontrolą PINB w Kraśniku wszczął postępowanie administracyjne w sprawie zbiornika na ścieki sanitarne i pismem z dnia 20 października 2020 r. zwrócił się do Starostwa Powiatowego w Kraśniku o udzielenie informacji, czy w zbiorach archiwalnych Starostwa Powiatowego w Kraśniku, tj. w pozwoleniach na budowę lub zgłoszeniach znajdują się dokumenty świadczące o legalności budowy zbiornika na ścieki sanitarne zlokalizowanego na działce nr ewid.[...] Pismem z dnia 29 października 2020 r. Starostwo Powiatowe w Kraśniku poinformowało, że w zasobach archiwalnych brak jest ww. dokumentów dotyczących przedmiotowego zbiornika.
Biorąc pod uwagę powyższe PINB w Kraśniku działając na podstawie art. 48 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego, postanowieniem z dnia 30 listopada 2020 r. znak: PINB.411.VII.39.2020 wstrzymał budowę zbiornika na ścieki sanitarne zlokalizowanego na działce nr ewid.[...] położonej w obrębie geodezyjnym [...]". Jednocześnie organ I instancji poinformował o możliwości złożenia przez inwestora lub właściciela obiektu budowlanego, wniosku o legalizację przedmiotowego zbiornika na ścieki sanitarne w terminie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wstrzymaniu budowy. Wskazał również, iż uzyskanie decyzji o legalizacji przedmiotowego obiektu budowlanego będzie wiązało się z koniecznością wniesienia opłaty legalizacyjnej.