1. Jeżeli dla zmiany sposobu użytkowania niezbędne jest wykonanie robót budowlanych, oprócz pozwolenia z art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414 ze zm./ inwestor zobowiązany jest do uzyskania pozwolenia na budowę stosownie do treści par. 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie warunków i trybu postępowania przy rozbiórkach nie użytkowanych, zniszczonych lub nie wykończonych obiektów budowlanych oraz udzielania pozwoleń na zmianę sposobu użytkowania obiektów budowlanych lub ich części /Dz.U. 1995 nr 10 poz. 47/.
2. Odpowiednie stosowanie trybu z art. 50 i art. 51 Prawa budowlanego w razie samowolnej zmiany sposobu użytkowania oznacza, że wydanie takich rozstrzygnięć możliwe jest jedynie w odniesieniu do robót budowlanych, będących w toku. Po zakończeniu robót budowlanych tryb ten byłby bezprzedmiotowy. W takiej sytuacji właściwy organ jest natomiast uprawniony do wydania decyzji na podstawie art. 66 pkt 3 cyt. ustawy, nakazującej usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Adresatem nakazu wydanego w tym trybie może być wyłącznie właściciel lub zarządca, bowiem tylko na tych podmiotach ciąży obowiązek użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem /art. 61 Prawa budowlanego/.
Naczelny Sąd Administracyjny w W. po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2001 r. sprawy ze skargi Małgorzaty U. na decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 21 lipca 1999 r. (...) w przedmiocie nakazu przywrócenia poprzedniego sposobu użytkowania części obiektu budowlanego - oddala skargę.
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Z. decyzją z dnia 26 kwietnia 1999 r. (...) nakazał Małgorzacie U., jako właścicielce lokalu mieszkalnego przy ul. W.-W. 29, przywrócić poprzedni sposób użytkowania lokalu jako mieszkanie zamiast pomieszczeń biurowych - w terminie natychmiastowym. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia organ I instancji powołał przepis art. 71 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane /Dz.U. nr 89 poz. 414/. W uzasadnieniu podano, że sprawcą samowolnej zmiany sposobu użytkowania jest Małgorzata U., stąd też tylko do niej należało skierować nakaz.
W odwołaniu od decyzji Małgorzata U. domagała się jej uchylenia i wstrzymania rygoru natychmiastowej wykonalności.
Odwołująca się podniosła, że nie nastąpiła przeróbka pomieszczeń i lokal w przeważającej części jest zamieszkały, stąd też nie zmienił charakteru mieszkalnego na użytkowy. Niezależnie od tego odwołująca się zarzuciła, że wynajęcie samodzielnego lokalu, stanowiącego jej własność, podmiotowi gospodarczemu nie wymaga zgody współwłaściciela nieruchomości R. B., jako że nie jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd, a posiada zgodę większości współwłaścicieli.
Zaskarżoną decyzją sprostowaną postanowieniem z dnia 4 listopada 1999 r., organ odwoławczy uchylił decyzję organu I instancji co do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, umarzając w tym zakresie postępowanie I instancji, a w pozostałej części decyzję utrzymał w mocy.
W motywach organ II instancji stwierdził, że zmiana funkcji lokalu mieszkalnego na cele biurowe bez wymaganego pozwolenia /art. 71 ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego/ dokonana po dniu 1 stycznia 1995 r., stanowi samowolę budowlaną, bez możliwości jej legalizacji. Stąd też wydany nakaz jest zgodny z prawem. Jednakże nadanie decyzji organu I instancji rygoru natychmiastowej wykonalności w trybie art. 108 par. 1 Kpa nastąpiło bez podstawy prawnej, jako że ustawodawca nie dał takiego uprawnienia organowi nadzoru budowlanego.
W skardze do Sądu Administracyjnego Małgorzata U. wniosła o uchylenie decyzji organu odwoławczego, jako naruszającej art. 71 ust. 2 pkt 1 Prawa budowlanego.
Skarżąca ponowiła argumentację zawartą w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Dodatkowo zarzuciła naruszenie przepisów art. 7 i art. 77 Kpa, bowiem organ I instancji nie przeprowadził rozprawy administracyjnej, a tym samym nie wyjaśnił okoliczności sprawy.
W kolejnym piśmie procesowym skarżąca podała, że firma "P." Sp. z o.o., która zajmowała na biura mieszkanie położone na I piętrze opuściła mieszkanie w dniu 31 maja 2000 r., stąd też nieruchomość ma charakter wyłącznie mieszkalny, a w tym stanie rzeczy wydanie wyroku w tej sprawie staje się zbędne.
Odpowiadając na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie z przyczyn wskazanych w motywach zaskarżonej decyzji i wyjaśnił, że przed Sądem toczyło się postępowanie ze skargi Wiktorii i Ryszarda B. na poprzednią decyzję kasacyjną /II SA/Ka 139/00/.