Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Jarosław Wichrowski po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w Wydziale II w dniu 19 maja 2011 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję [...] Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] stycznia 2011 r. Nr [...] w przedmiocie przyznania świadczenia pieniężnego z tytułu pracy przymusowej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję [...] Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] października 2010 roku, nr [...], 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia [...] r., wydaną na podstawie art. 1 ust. 1, art. 2 i art. 4 ust. 1, 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzickich (Dz.U. Nr 87, poz. 395 ze zm. - zwanej dalej ustawą), odmówił M. K. przyznania uprawnienia do świadczenia pieniężnego określonego w w/w ustawie.
We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy M. K. wskazała, że zarówno ona jak i jej rodzina doznała prześladowań. Urodziła się [...] r. w Siennie. Do wniosku dołączyła oświadczenia dwóch świadków: B. N. oraz F. F., którzy byli deportowani do pracy przymusowej wraz z rodzicami skarżącej do miejscowości Wiercany, powiat Dębica w październiku 1939 r. Podała, że dokumenty z tego okresu się nie zachowały, zaś jej ojciec zmarł w [...]r.
Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z dnia [...]r. utrzymał w mocy decyzję własną z dnia [...] r. W uzasadnieniu organ powołał się na treść art. 2 pkt 2 lit. a) ustawy, zgodnie z którą represją jest deportacja (wywiezienie) do pracy przymusowej na okres co najmniej 6 miesięcy z terytorium państwa polskiego, w jego granicach sprzed 1 września 1939 r. na terytorium III Rzeszy i terenów przez nią okupowanych w okresie wojny w latach 1939-1945 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 grudnia 2009 r. Wskazał dalej, że Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż "(...) ustawodawca trafnie uznał, iż wśród wszystkich osób świadczących pracę przymusową na rzecz ZSRR i III Rzeszy, szczególnie dotkliwie poszkodowane były osoby, które pracę tę świadczyły w warunkach przesiedlenia poza dotychczasowe miejsce zamieszkania. Świadectwa osób poddanych tej formie represji skłaniają do akceptacji poglądu, że znajdowały się one w znacznie trudniejszej sytuacji niż osoby wykonujące nawet tego samego typu pracę, ale w dotychczasowym miejscu zamieszkania lub w niewielkim od niego oddaleniu (np. sąsiednie miejscowości), w znanej okolicy i w otoczeniu rodziny i znajomych. Obok niedogodności związanych z samym obowiązkiem zatrudnienia (często na granicy fizycznych możliwości), były one poddane dodatkowemu stresowi związanemu z rozłąką z najbliższymi i koniecznością samodzielnej organizacji od podstaw życia codziennego w nowym, z reguły nieprzyjaznym miejscu pobytu. Wśród czynników, które wskazują na zaostrzony charakter takiej represji w porównaniu do "zwykłej" pracy przymusowej w pobliżu dotychczasowego miejsca zamieszkania, można wymienić m.in.: niedostatek więzi społecznych z nowym otoczeniem (wrogość, nieznajomość języka), ogólnie trudniejsze warunki egzystencji (np. brak możliwości sprzedaży czy wymiany własności pozostawionej w dotychczasowym miejscu zamieszkania, brak solidarności rodzinnej czy sąsiedzkiej), co najmniej utrudniony kontakt z rodziną i najbliższymi, trudny klimat i warunki przyrodnicze (dotyczy to zwłaszcza osób wywiezionych do części azjatyckiej ZSRR). Okoliczności te nabierają szczególnego znaczenia, jeżeli weźmie się pod uwagę, że "na roboty" wywożeni byli przede wszystkim (zwłaszcza na początku okupacji) ludzie młodzi. Organ zauważył, że podobne stanowisko co do zaostrzonego charakteru represji w postaci pracy przymusowej połączonej z deportacją (wywiezieniem) wyrażały także sądy administracyjne na tle sytuacji konkretnych osób, ubiegających się o świadczenie na podstawie zaskarżonego przepisu (por. uchwała NSA o sygn. akt OPS 5/98 oraz pozostałe powołane wyroki sądów administracyjnych)".