1. Wobec objęcia z dniem 1 stycznia 1981 r. postępowania w sprawach podatkowych przepisami Kpa, przy dokonywaniu tzw. wymiarów doraźnych organy administracji są obowiązane - zamiast przepisów dekretu z dnia 16 maja 1946 r. o postępowaniu podatkowym /t.j. Dz.U. 1963 nr 11 poz. 60 ze zm./, który utracił moc, i wydanego na jego podstawie zarządzenia Ministra Finansów z dnia 27 maja 1952 r. w sprawie ustalenia zobowiązań podatkowych od niektórych danin publicznych w trybie wymiaru doraźnego /M.P. nr A-51 poz. 695 ze zm./ - stosować przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
2. Przewidziana w art. 109 par. 2 Kpa możliwość ustnego ogłoszenia decyzji stronie dotyczy jedynie sytuacji wskazanej w art. 14 par. 2 Kpa, to jest gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Organ zatem może zastosować tę formę tylko wówczas, gdy stanowiska organu i strony są zgodne, natomiast w razie rozbieżności stanowisk - organ jest obowiązany przeprowadzić postępowanie i wydać decyzję pisemną zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.
3. Nie można uznać, że załatwienie sprawy decyzją ustną odpowiada interesowi strony, jeśli kwestionuje ona ustaloną przez organ administracji podstawę opodatkowania, przy czym uiszczenie przez zobowiązanego opłaty skarbowej wymierzonej przez organ w trybie wymiaru doraźnego nie może być uznane za równoznaczne z wyrażeniem zgody na wysokość opłaty, jeżeli od decyzji ogłoszonej ustnie strona złożyła odwołanie.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Bohdana G. na decyzję Prezydenta Miasta Łodzi z dnia 11 maja 1981 r. w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od nabycia samochodu i na podstawie art. 207 par. 2 pkt 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję, a także, zgodnie z art. 208 Kpa, zasądził od Prezydenta Miasta kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Bohdan G. zgłosił się do Wydziału finansowego Urzędu Dzielnicowego Łódź-Polesie w celu zarejestrowania umowy kupna-sprzedaży nabytego przez niego samochodu osobowego marki "Mercedes" rok prod. 1975, którego cenę określono w umowie na 400.000 zł. Pracownik Wydziału Finansowego załatwiający sprawę podwyższył wartość samochodu dla celów ustalenia opłaty skarbowej do kwoty 794.103 zł, uznając, że taka jest jego wartość rynkowa. Od tak ustalone podstawy dokonano wymiaru opłaty skarbowej w trybie tzw. wymiaru doraźnego w kwocie 37.455 zł, ogłaszając decyzję w sprawie wymiaru ustnie i dokonując odpowiednich zapisów w prowadzonych przez Wydział Finansowy rejestrach wymiarów doraźnych. Wymierzoną opłatę skarbową Bohdan G. uiścił i od ustnej decyzji ustalającej tę opłatę wniósł do Prezydenta Miasta Łodzi odwołanie, w którym zakwestionował podwyższenie wartości samochodu z uwagi na jego zły stan techniczny, który - jak twierdził - wymagał znacznych remontów, na co ma dowody w postaci rachunków za dokonane naprawy.
Prezydent Miasta Łodzi decyzją z dnia 11 maja 1981 r., nr Fn.VI-3252-3/50/81, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję z tych względów, że jest ona zgodna z przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 45 poz. 226/, a cena rynkowa samochodu odpowiada cenie przyjętej przez organ podatkowy I instancji. W uzasadnieniu decyzji Prezydenta Miasta Łodzi podkreślił, że gdyby odwołujący się nie wyraził zgody na podwyższenie wartości samochodu, wówczas wartość ta zostałaby ustalona przez biegłych rzeczoznawców.
Na decyzję Prezydenta Miasta Łodzi Bohdan G. wniósł skargę, do Naczelnego Sądu Administracyjnego, w której to skardze oraz w skierowanym w ślad za nią piśmie procesowym, zarzuca brak przeprowadzenia postępowania w sprawie ustalenia wartości samochodu i wyjaśnia, że zapłacenia przez niego ustalonej opłaty skarbowej nie można traktować jako wyrażenia zgody na podwyższenie wartości samochodu, gdyż wartość ta została arbitralnie narzucona mu przez pracownika organu administracyjnego, on zaś został postawiony w sytuacji przymusowej, gdyż uiszczenie opłaty skarbowej warunkowało zarejestrowanie samochodu, które było z kolei konieczne do prowadzenia działalności zarobkowej /taksówka/.
W odpowiedzi na skargę oraz w piśmie procesowym skierowanym do Naczelnego Sądu Administracyjnego Wydział Finansowy Urzędu Miasta Łodzi wniósł o jej oddalenie i wyjaśnił, że do ustnego wezwania skarżącego do podwyższenia wartości samochodu organ podatkowy był uprawnionym a podstawie art. 137 dekretu z dnia 16 maja 1946 r. o postępowaniu podatkowym /Dz.U. 1963 nr 1 poz. 60/, natomiast ustne decyzje w zakresie wymiarów doraźnych wydawane są na podstawie przepisów zarządzenia Ministra Finansów z dnia 27 maja 1952 r. w sprawie ustalania zobowiązań podatkowych od niektórych danin publicznych w trybie wymiaru doraźnego /M.P. nr A-51 poz. 695 ze zm./ oraz art. 109 par. 2 Kpa.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W świetle całokształtu okoliczności sprawy skarga zasługuje na uwzględnienie, jest bowiem rzeczą bezsporną, że organ I instancji przed ustaleniem wysokości opłaty skarbowej nie przeprowadził żadnego postępowania mającego na celu ustalenie rzeczywistej wartości rynkowej samochodu. Jak twierdzi skarżący, nie dokonano nawet oględzin samochodu, co znajduje potwierdzenie w aktach sprawy, i nie wyjaśniono, czym kierowano się proponując przyjęcie ceny rynkowej 794.103 zł. Również zaskarżona decyzja Prezydenta Miasta Łodzi nie wyjaśnia, czym kierowano się, ustalając cenę rynkową samochodu we wspomnianej wyżej wysokości, podając jedynie, że właśnie taka jest cena.