Istotą ustalenia obrotu w trybie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ jest ustalenie podstawy opodatkowania w przeciętnej wysokości, zbliżonej do tej, jaką winien przyjąć podatnik w sytuacji, gdyby na ustalenie ceny sprzedaży nie miały wpływu powiązania rodzinne, a więc w wysokości przeciętnych cen danego towaru w danym rodzaju sprzedaży.
Stanisław T., Helena T., Andrzej T., Dorota T. prowadzący działalność gospodarczą w formie Spółki cywilnej pod nazwą Firmy "Skład Opału, Materiałów Budowlanych i Nawozy Stanisław T. i S-ka" z siedzibą J. wnieśli do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję Izby Skarbowej z dnia 10 lipca 1997 r., utrzymującą w mocy decyzję Inspektora Kontroli Skarbowej w Urzędzie Kontroli Skarbowej z dnia 21 kwietnia 1997 r. którą określono Spółce zobowiązanie w podatku od towarów i usług za miesiące:
- styczeń 1996 r. w kwocie - 99.126 zł
- kwiecień 1996 r. w kwocie - 1.707 zł
- sierpień 1996 r. w kwocie - 10.492 zł
- wrzesień 1996 r. w kwocie - 117.091 zł oraz wielkość zwrotu podatku na rachunek bankowy podatnika za marzec 1996 r. w kwocie 2.820 zł, za lipiec 1996 r. w kwocie 3.631 zł, za październik 1996 r. w kwocie 9.939 zł, za listopad 1996 r. w kwocie 15.895 zł. W wyniku kontroli przeprowadzonej przez organ Kontroli Skarbowej stwierdzono, iż kontrolowana spółka dokonuje sprzedaży opału firmie "Skład Opału Stanisław T. J.-L z siedzibą w J. fakturowała sprzedaż, stosując ceny jednostkowe odbiegające od cen stosowanych dla innych odbiorców, a mianowicie ceny jednostkowe wynikające z faktur zakupu opału. Wobec faktu, iż pomiędzy wspólnikami kontrolowanego podmiotu a właścicielami firmy Skład Opału Stanisław T. J.-L. zachodzą powiązania rodzinne i majątkowe, gdyż wspólnikami kontrolowanej Spółki są małżonkowie Stanisław i Helena T. i ich dzieci: córka Dorota T. i syn Andrzej T., zaś współwłaścicielami firmy Skład Opału Stanisław T. J.-L. są Stanisław i Helena T., organ kontrolny uznał, iż związek ten miał wpływ na ustalenie cen sprzedawanego opału.
Powyższe było powodem ustalenia wysokości obrotu z tytułu sprzedaży opału dla Składu Opału J.-L. w oparciu o przeciętne ceny stosowane w analogicznym okresie przez kontrolowaną Spółkę z innymi kontrahentami, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3, ust. 2 i 3 ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji do zmiany rozliczenia podatku od towarów i usług. Izba Skarbowa stwierdzając zgodność z prawem decyzji organu I instancji, podtrzymała w całości stanowisko wyrażone przez organ kontrolny, wskazując, iż w rozstrzyganej sprawie bezsprzecznie występują związki o których mowa w art. 27 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, a ceny stosowane w transakcjach przeprowadzanych przez Spółkę ze Składem Opału J.-L. różniły się od cen stosowanych z pozostałymi odbiorcami, co wynika z wystawionych faktur sprzedaży. Organ odwoławczy podniósł, iż Skład Opału J.-L. jest odrębnym podmiotem gospodarczym działającym na własnym rozrachunku i dążenia kontrolowanej Spółki do utrzymania Składu Opału J.-L. kłócą się z zasadami wolnorynkowymi, charakteryzującymi się eliminowaniem z rynku firm małych i słabych ekonomicznie.
W skardze na decyzję ostateczną wspólnicy Stanisław, Helena, Andrzej, Dorota T. domagali się jej uchylenia, zarzucając naruszenie art. 7 Kpa i błędną interpretację art. 17 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Skarżący wywodzili, iż w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia ze związkiem rodzinnym określonym w powołanym wyżej przepisie, lecz z innym elementem, który wpłynął na ustalenie wysokości stosowanych przez Spółkę cen. Twierdzili, iż dwie firmy w których właścicielami i współwłaścicielami są małżonkowie Helena i Stanisław T. do 1995 r. zaopatrywały się w opał w kopalniach samodzielnie, lecz zmiany dokonane na rynku zaopatrzeniowym w handlu opałem spowodowały przejęcie dystrybucji w całości przez dealerów, w tym i przez kontrolowaną spółkę. Natomiast firma Skład Opału J.-L. będąc małym odbiorcą musiała korzystać z pośrednictwa dealera, na którego wybrano kontrolowany podmiot. Skarżący stosowanie niższych cen transakcyjnych uzasadniali względami społecznymi i chęcią utrzymania Składu Opału J.-L. gdyż w rejonie jego działania rynek jest słaby ekonomicznie i sieć składów nie jest rozbudowana. Nadto skarżący zarzucali, iż stosowanie przez nich niższych cen w transakcjach ze Składem Opału w J.-L. nie wpłynęło na uszczuplenie należności budżetowych z tytułu podatku VAT, wpłynęło natomiast na obniżenie cen detalicznych dla odbiorców indywidualnych.