Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Lenart Sędziowie Sędzia WSA Bożena Marciniak Sędzia WSA Elżbieta Sobielarska (spr.) Protokolant starszy referent Justyna Kobylarczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 października 2017 r. sprawy ze skargi G. L., Województwa [...] i A. J. i M. J. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] lutego 2017 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargi.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia [...] lutego 2017 r. nr [...] po rozpatrzeniu odwołań A. J. i M. J. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] uchylił zaskarżoną decyzję w części w jakiej odmawia stwierdzenia, że nie podpadała pod działanie art. 2 ust.1 lit.e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, nieruchomość położona w obrębie D., gmina L., powiat g., będąca przed przejęciem na rzecz Skarbu Państwa własnością J.S., zapisana w dniu przejęcia w księdze wieczystej [...], prowadzonej przez ówczesny Sąd Grodzki w G., w części stanowiącej park wraz z dworem o powierzchni 1,0940 ha, zawierającej się w częściach działek nr [...], [...], [...]. [...], [...], szczegółowo oznaczonych na mapie nr 2 ,,Granice obszaru parku oraz ogrodów majątku ziemskiego D., gm. L., pow. g., wg stanu użytkowania w dniu 6 września 1944 roku", stanowiącej załącznik do niniejszej decyzji, w granicach konturu oznaczonego literami [...] i stwierdził, że część nieruchomości położonej w obrębie D., opisana w pkt 1., nie podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit.e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej oraz utrzymywał w mocy zaskarżoną decyzję w pozostałej części.
W uzasadnieniu organ przedstawił następująco stan sprawy:
Wnioskami z dnia 23 stycznia 2012 r., uzupełnionym pismem z dnia 6 lutego 2012 r. A.J. zwrócił się do Wojewody [...] o stwierdzenie, że nieruchomość położona w województwie w., powiecie g., gminie L., będąca przed przejęciem na rzecz Skarbu Państwa własnością J.S., wpisana do księgi wieczystej [...], o łącznej powierzchni 174,5003 ha, nie podpadała pod działanie przepisów dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1954 r., Nr 3, poz. 13 ze zm., zwanego dalej ,,dekretem").
Po rozpatrzeniu wniosku, decyzją z dnia [...] lipca 2013 r., nr [...] Wojewoda [...] odmówił stwierdzenia, że powyższa nieruchomość nie podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu.
Od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] lipca 2013 r., odwołanie wnieśli A.J. oraz M. J. . W odwołaniu spadkobiercy dawnego właściciela podnieśli, że organ pierwszej instancji niewłaściwie zastosował przepisy dekretu. Nieruchomość ziemska będąca przedmiotem sprawy nie mogła podpadać pod działanie dekretu z uwagi na to, że została przeznaczona na inne cele niż wskazane w dekrecie. Ponadto część dworsko-parkowa nie posiadała związku funkcjonalnego z resztą nieruchomości, dlatego zasługuje na wyodrębnienie.
Rozpatrując odwołania organ uznał, że zasługują one na uwzględnienie, ale tylko w części.
Na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu na własność Skarbu Państwa w całości przechodziły bezzwłocznie bez żadnego wynagrodzenia tylko te nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym, które jednocześnie mogły być wykorzystane na cele wskazane w art. 1 ust. 2 dekretu, a ponadto stanowiły własność, albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych. Sposób rozumienia pojęcia "nieruchomość ziemska" nie został unormowany przez ustawodawcę, toteż należy zastosować jego wykładnię dokonaną przez Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 19 września 1990 r., sygn. akt W 3/89, przyjętą powszechnie w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. W rezultacie przez nieruchomość ziemską w rozumieniu dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej należy rozumieć nieruchomość ziemską o charakterze rolniczym, uwzględniając jednocześnie, że intencją ówczesnego ustawodawcy było przeznaczenie na cele reformy rolnej tych nieruchomości lub ich części, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej lub sadowniczej. Natomiast ocena, czy część określonej nieruchomości podpada pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu wymaga (oprócz ustalenia czy ta część nieruchomości posiada rolniczy charakter) zbadania, czy między tą częścią, a pozostałą rolniczą częścią majątku zachodzi tzw. związek funkcjonalny. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą sądów administracyjnych przez związek funkcjonalny należy rozumieć stan swoistej interakcji między poszczególnymi częściami majątku polegający na tym, że część poddana badaniu nie może prawidłowo funkcjonować bez części stricte rolniczej i na odwrót. Dla istnienia związku funkcjonalnego nie wystarczy przy tym wykazanie powiązań o charakterze podmiotowym, tj. przez osobę właściciela, o charakterze terytorialnym ani finansowym (tak np. NSA w wyroku z 11.10.2006 r., sygn. akt 1 OSK 28/2006). Istotne jest to, czy w odniesieniu do danej części majątku można mówić o obiektywnie istniejących, trwałych cechach, wskazujących na funkcjonalną więź z częścią rolniczą majątku właściciela (por. wyrok WSA w Warszawie z 6.05.2011 r., sygn. akt IV SA/Wa 175/11).