Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Gabriela Nowak Sędziowie NSA Ewa Dzbeńska WSA Marek Wroczyński (spr.) Protokolant Małgorzata Kulińska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2008 r. sprawy ze skargi K.J. i M.J. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie przywrócenia zabytku do stanu poprzedniego 1. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji, 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu, 3. zasądza od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego solidarnie na rzecz K.J. i M.J. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Decyzją nr [...] z dnia [...] października 2005 roku Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w W., biorąc za podstawę art.6 ust.1 pkt 1c, art. 7 pkt 1, art. 45 ust 1 pkt 1 i 2, art. 92 ust 6 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (DZ.U nr 162, poz. 1586), dalej jako ustawa o ochronie zabytków, art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego (tj. DZ.U z 2000 roku, 98, poz. 1071 ze zmianami), dalej jako k.p.a., nakazał K.i M. J. doprowadzenie części budynku mieszkalnego nr [...] w N., gmina C. do poprzedniego i jak najlepszego stanu poprzez :
1) demontaż wybudowanego ganku i schodów, przeniesienie oryginalnych schodów na poprzednie miejsce;
2) przywrócenie drewnianej stolarki okiennej o wymiarach i podziałach jak poprzednia;
3) likwidację otworu drzwiowego, wejściowego, wykonanego w miejscu okna.
Nadto organ w decyzji wskazał, że roboty należy wykonać nie później niż do 30 czerwca 2006 roku.
W uzasadnieniu decyzji organ podnosił, że w dniu 16 maja 2005 roku została przeprowadzona przez organ kontrola budynku nr [...], wpisanego do registru zabytków, położonego w miejscowości N., którego współwłaścicielami są K. i M. J..
W wyniku kontroli stwierdzono, że drewniana dwuskrzydłowa stolarka okienna została zastąpiona jednopłaszczyznową z PCV, pokrycie dachu nad częścią budynku J. zostało wymienione z dachówki karpiówki na dachówkę betonową, falistą; oryginalny, murowany ganek został przedłużony i zaopatrzony w schody, tak by J. mieli osobne wejście do mieszkania. Tym samym zlikwidowano pierwotny bieg schodów wzdłuż elewacji budynku i ustawiono je centralnie, naruszając oryginalną konstrukcję i układ komunikacyjny. Również z jednego z okien zrobiono otwór drzwiowy, wejściowy do mieszkania.
Ponieważ obiekt ten został wpisany do rejestru zabytków pod nr 1035/L jako część folwarku, podlega on ochronie na mocy art. 7 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków, a wszelkie działania przy zabytku wymagają, zgodnie z art. 36 ust 1 pkt 1 cytowanej ustawy zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
K. i M. J. zgody organu na wykonanie przedmiotowych prac nie posiadali, co czyniło zasadnym wydanie decyzji.
Zdaniem organu nie ma wpływu na treść wydanej decyzji fakt, iż w akcie notarialnym mocą którego nabyli oni udziały w nieruchomości nie było wzmianki, iż obiekt objęty jest ochroną konserwatorską. Nie zmienia to samowolnego charakteru ich czynu.
Odwołanie od decyzji organu I Instancji wnieśli K. i M. J..
W uzasadnieniu odwołania podnosili, że ze względów finansowych nie są w stanie wykonać obowiązku wykonania określonych w decyzji prac.
Argumentowali, że przywrócenie stanu poprzedniego oznaczałoby dewastacje obiektu. Podnosili, że schody zostały przebudowane przez poprzedniego właściciela Państwowe Gospodarstwo Rolne, gdyż znajdowały się one z tyłu budynku, gdzie obecnie znajduje się okno kuchenne lokalu sąsiadki.
Nadto zauważali, że ich mieszkanie było zniszczone przez pożar i wymagało remontu. W ich ocenie remontując swoją część budynku nie wyrządzili żadnych strat, a wręcz przeciwnie ratowali budynek przed ruiną. Również podnosili, że nie nic wiedzieli o zabytkowym charakterze budynku.