Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Apostolidis (spr.) Sędziowie WSA Jolanta Dargas WSA Magdalena Durzyńska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 marca 2021 r. sprawy ze skargi Z. G. [...] na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] kwietnia 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia przejścia z mocy prawa własności nieruchomości na rzecz Z. G. [...] 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Wojewody [...] z [...] września 2019 r. nr [...]; 2. zasądza od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz Z. G. [...] kwotę 680 (sześćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z [...] kwietnia 2020 r., nr [...], po rozpatrzeniu odwołania Związku [...] w Rzeczypospolitej Polskiej, utrzymał w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] września 2019 r.
Powyższa decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Wojewoda [...] decyzją z [...] października 2018 r., z powołaniem się, między i nnymi, na art. 29 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1798, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", odmówił stwierdzenia przejścia z mocy prawa na rzecz Związku [...] w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej "Związkiem", własności nieruchomości położonej w [...], oznaczonej jako działka nr [...] o powierzchni [...], zwanej dalej "nieruchomością sporną", na której znajduje się dawny cmentarz [...].
W uzasadnieniu decyzji podniesiono między innymi, że sporną nieruchomość stanowią dawne parcele oznaczone nr [...] do nr [...]. Zgodnie z zapisami przetłumaczonej przez tłumacza przysięgłego z języka [...], zamkniętej księgi gruntowej [...], powiat [...], Tom [...], karta [...], prowadzonej przez Sąd Rejonowy w [...], właścicielem parcel jest Gmina [...] w [...]. Wspomniany wpis dotyczący własności został dokonany [...] czerwca 1875 r. Zdaniem Wojewody [...] nieruchomość sporna nie była i nie jest własnością Skarbu Państwa, a Gmina [...] w [...] była właścicielem nieruchomości spornej [...] maja 1997 r. i jest jej właścicielem obecnie.
Od powyższej decyzji odwołał się Związek podnosząc, że Gmina [...] w [...] po II wojnie światowej przestała istnieć, co potwierdza okólnik nr [...] Ministerstwa Administracji Publicznej z [...] lutego 1945 r. o tymczasowym uregulowaniu spraw wyznaniowych ludności [...] (Dz. Urz. [...] z 1945 r. Nr [...]). W ocenie Związku, zgodnie z art. 5 ust. 1 w związku z art. 28 ust. 2 ustawy, Gmina [...] w [...] nie jest gminą [...] w rozumieniu ustawy. Po II wojnie światowej organizacje [...] nie były następcami prawnymi przedwojennych gmin [...], w szczególności wspomnianymi następcami prawnymi nie są gminy [...] wymienione w załączniku do ustawy. W odwołaniu podniesiono również argument, że w świetle art. 29 ustawy nie ma znaczenia czy nieruchomość sporna stanowi własność nieistniejącego podmiotu, Skarbu Państwa lub osoby fizycznej.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z [...] lutego 2019 r. uchylił wyżej wymienioną decyzję Wojewody [...] w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, podnosząc między innymi, że zasadniczym zagadnieniem w rozpatrywanej sprawie jest okoliczność czy Związek w dniu wejścia w życie ustawy władał nieruchomością sporną. W uzasadnieniu podniesiono, że z wykładni literalnej art. 29 § 1 ustawy wynika, że uwłaszcza się gminy [...] i Związek na określonych nieruchomościach lub ich częściach. Jedynym kryterium uwłaszczenia, na podstawie tego przepisu, jest kryterium "władania" nieruchomościami lub ich częściami w dniu wejścia w życie ustawy, rozumiane jako faktyczne posiadanie przez [...] osoby prawne danej nieruchomości, bez względu na istniejący do niej tytuł własności.