Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący S.WSA Piotr Popek /spr./, Sędzia WSA Małgorzata Niedobylska, Asesor WSA Jacek Boratyn, Protokolant ref. Sabina Długosz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 stycznia 2020 r. sprawy ze skarg A.S. i E.S. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] sierpnia 2019 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od III kwartału 1992 roku do I kwartału 2001 roku 1) uchyla zaskarżoną decyzję, 2) przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie wynagrodzenie radcy prawnemu P.K. w kwocie 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć i 20/100) złotych, w tym podatek od towarów i usług w kwocie 55,20 (pięćdziesiąt pięć i 20/100) złotych, za pomoc prawną udzieloną z urzędu E.S., 3) przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie wynagrodzenie radcy prawnemu P.K. w kwocie 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć i 20/100) złotych, w tym podatek od towarów i usług w kwocie 55,20 (pięćdziesiąt pięć i 20/100) złotych, za pomoc prawną udzieloną z urzędu A.S..
Zaskarżoną decyzją z dnia [...] sierpnia 2019r. nr [...], Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (dalej: Prezes KRUS) umorzył postępowanie w sprawie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od III kwartału 1992 roku do I kwartału 2001r.
Jak wynika z akt sprawy, w dniu 5 sierpnia 2019r. do organu wpłynął wniosek A. S. i E. S. (dalej: wnioskodawcy lub skarżący), w którym w/w zobowiązani zwrócili się o umorzenie w całości nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od III kwartału 1992r. do I kwartału 2001r. Należności te w dniu 10 czerwca 2002r. zostały zabezpieczone wpisem hipotecznym na księdze wieczystej nr [.] gospodarstwa rolnego będącego ich własnością.
Prezes KRUS stwierdził, że Wnioskodawcy zostali wyłączeni z ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 kwietnia 2001r. tj. z końcem kwartału, w którym ich gospodarstwo rolne uległo pomniejszeniu do areału poniżej 1 ha przeliczeniowego. W trakcie trwania biegu ubezpieczenia, pomimo wielokrotnie wysyłanych upomnień oraz przeprowadzanych w gospodarstwie wizytacji, Wnioskodawcy nie opłacili ani jednej należności składkowej. Skutkiem tego było zabezpieczenie w dniu 10 czerwca 2002r nieopłaconych składek ubezpieczeniowych za okres od III kwartału 1992r. do I kwartału 2001r. w księdze wieczystej gospodarstwa będącego własnością Wnioskodawców, a następnie regularne ich odpisywanie z uwagi na przedawnienie.
Prezes KRUS wskazał na wynikającą z art. 41a ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2019r., poz. 299 ze zm., dalej: u.s.r.) możliwość udzielenia, na wniosek rolnika, ulgi w spłacie należności w postaci rozłożenia ich spłaty na raty lub odroczenia terminu ich płatności, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, także umorzenia niespłaconych należności. Organ stwierdził równocześnie, że jest zobowiązany ustawowo do dochodzenia zaległych należności. Działania podejmowane w tym zakresie dotyczą dochodzenia należności, które nie uległy przedawnieniu.
Prezes KRUS przywołał następnie treść art. 41b ust. 2 u.s.r., zgodnie z którym, nie podlegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką, jednakże po upływie terminu ich przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę, liczonych od dnia przedawnienia. W stosunku do tych zaległości, Kasa nie ma prawa podejmować żadnych decyzji, ani o spłacie w ratach, ani o ich umorzeniu.
Prezes KRUS w dalszej kolejności stwierdził, że na dzień złożenia wniosku o umorzenie należności, konto Wnioskodawców nie wykazuje zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek ubezpieczeniowych, ponieważ zgodnie z art. 41b ust. 1 u.s.r., uległy one w całości odpisaniu w związku z upływem terminu ich przedawnienia.
Jednakże z uwagi na fakt, że nieopłacone składki ubezpieczeniowe za okres od III kwartału 1992r. do I kwartału 2001r. zostały w dniu 10 czerwca 2002r. zabezpieczone wpisem hipotecznym w księdze wieczystej gospodarstwa Wnioskodawców, organ stwierdził, że nie może podjąć żadnych innych działań, niż ich dochodzenie z przedmiotu hipoteki. W związku z tym również nie ma prawa do umorzenia należności.