Podatek od czynności cywilnoprawnych zapłacony od bezwzględnie nieważnej czynności cywilnoprawnej - jako nienależnie zapłacony - stanowi nadpłatę /art. 72 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./, a podatnik może domagać się jej zwrotu w trybie przepisów Ordynacji podatkowej o stwierdzeniu nadpłaty /art. 75 i następne Ordynacji podatkowej/; do nieważności bezwzględnej - inaczej niż do względnej - nie ma zastosowania instytucja zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnej przewidziana w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych /Dz.U. nr 86 poz. 959 ze zm./.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi Wydział I po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi Ireneusza S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia 04 listopada 2003 r. (...) w przedmiocie odmowy zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych - uchyla zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji, (...).
W dniu 11 lipca 2002 r. została zawarta umowa sprzedaży 72 udziałów w Spółce z o.o. "F.-P." w Cz. po 500 zł każdy. Stroną zbywającą udziały był Ireneusz S., wspólnik wymienionej Spółki, a nabywcą Spółka z o.o. "L." w P.; w umowie zaznaczono, że na podstawie protokołu Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z 24 maja 2002 r. został podwyższony kapitał zakładowy Spółki "F.-P.". Następnie strony umowy złożyły w Urzędzie Skarbowym w R. deklarację PCC-1, deklarując podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 360 zł, a następnie - po upomnieniu - Ireneusz S. dokonał wpłaty tego podatku. Jednakże w piśmie z 23 maja 2003 r. wniósł o rozważenie, czy w związku z bezskutecznością wymienionej umowy podatek jest należny. Powołał się przy tym na złożone wcześniej postanowienie Sądu Rejonowego w K. z 29 listopada 2002 r., którym Sąd m.in. odmówił wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego niektórych danych dotyczących Spółki z o.o. "F.-P.". Z uzasadnienia tego postanowienia wynika, że odmowa dotyczyła także zmian w strukturze własnościowej Spółki na podstawie m.in. umowy zbycia udziałów między I. S. a Spółką z o.o. "L.". Sąd uznał, że umowa ta jest bezskuteczna, ponieważ w chwili jej podpisania udziały nie istniały; zgodnie z art. 262 par. 4 Kodeksu spółek handlowych podwyższenie kapitału zakładowego spółki następuje z chwilą wpisania do rejestru, co za tym idzie udziały utworzone wskutek podwyższenia kapitału zakładowego powstają dopiero z chwilą zarejestrowania podwyższenia i dopiero z ta chwilą mogą być przedmiotem obrotu.
Decyzją z dnia 23 lipca 2003 r. Urząd Skarbowy w R. odmówił Ireneuszowi S. zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych w kwocie 360 zł. W uzasadnieniu podano, że art. 11 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wymienia zamknięty katalog sytuacji, w których podatek podlega zwrotowi, m.in., jeżeli zostały uchylone skutki prawne oświadczenia woli /nieważność względna/. Jednakże przesłanka nieważności względnej /na którą podatnik powołał się w piśmie z 20 marca 2003 r., stanowiącym wyjaśnienie do upomnienia o zapłatę podatku/ nie występuje w tej sprawie. Czynność cywilnoprawna nie została również unieważniona przez sąd. Sąd gospodarczy orzekł o bezskuteczności zawartych umów zbycia udziałów. Jednak bezskuteczność nie przesądza o nieważności czynności prawnej, tym samym nie stanowi również podstawy zwrotu podatku.
W odwołaniu Ireneusz S. podniósł, że organ podatkowy nie dostrzegł regulacji zawartej w art. 16 Kodeksu spółek handlowych, stanowiącym, że rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne. Strony umowy dokonały czynności sprzecznej z Kodeksu spółek handlowych i stąd też uznanej za bezskuteczną przez sąd. Nieważna zaś jest czynność sprzeczna z przepisami jakiegokolwiek aktu normatywnego mającego formę ustawy. Jeżeli więc zachodzą przesłanki nieważności czynności cywilnoprawnych, można przyjąć, że czynności te nie mogą wywierać zamierzonych skutków na gruncie prawa podatkowego.