Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, której organ założycielski przekazał mienie zlikwidowanego państwowego przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, ma legitymację do żądania stwierdzenia nieważności decyzji komunalizacyjnej wydanej na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 32 poz. 191 ze zm./, przekazującej gminie jeziora, będące uprzednio w zarządzie tego przedsiębiorstwa.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w S. na decyzję Ministra Szefa Urzędu Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 1995 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody (...) o przekazaniu na własność Gmin Sz. i J. jezior i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 i 3 oraz art. 208 Kpa w związku z art. 68 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368/ uchylił zaskarżoną decyzję, a także zasądził od Ministra Szefa Urzędu Rady Ministrów na rzecz skarżącego dziesięć złotych tytułem zwrotu uiszczonego wpisu od skargi.
Wojewoda (...) czterema decyzjami nr G.II.7224-2-179/1/93, G.II.7224-2-179/2/93, G.II.7224-2-179/3/93 i G.II.7224-2-22/93 z dnia 19 stycznia 1993 r., wydanymi na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 32 poz. 191/, przekazał na rzecz Gminy Sz. trzy jeziora: I., J., i Sz. M. oraz na rzecz Gminy J. jezioro Sz. D. Decyzje te, doręczone zarządom odpowiednich gmin, Urzędowi Rejonowemu w S. i Państwowemu Gospodarstwu Rybackiemu w A., nie zostały zaskarżone w ustawowym terminie i stały się ostateczne.
Z wnioskiem o stwierdzenie nieważności powyższych decyzji w dniu 10 stycznia 1994 r. wystąpił dyrektor Oddziału w S. Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, powołując się na to, iż w dniu komunalizacji jeziora pozostawały w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Rolnego w G., które zostało zlikwidowane z dniem 30 września 1993 r. decyzją nr 26/93 Wojewody (...), a mienie zostało przekazane do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, będącego w dyspozycji Agencji. Przepis art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. nie dawał podstawy do skomunalizowania jezior pozostających w zarządzie PGR w G., którego organem założycielskim był Wojewoda (...). Komunalizacja jezior należących do PGR mogła być rozważana na podstawie art. 5 ust. 3 pkt 2 powołanej ustawy, lecz tylko wtedy, gdy mienie to ma służyć użyteczności publicznej i jest niezbędne do wykonywania zadań gminy. Decyzje są sprzeczne z art. 1 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne /Dz.U. nr 38 poz. 230 ze zm./, który nie przewiduje przekształcenia własności państwowej w komunalną. Skomunalizowane jeziora stanowią wody płynące, gdyż rzeką Sz. połączone są z innymi ciekami wodnymi. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 lipca 1993 r. stwierdził brak możliwości komunalizacji jezior, gdyż mienie to nie jest niezbędne do realizacji zadań gminy, o których mowa w przepisach ustawy o samorządzie terytorialnym.
Minister Szef Urzędu Rady Ministrów decyzją (...) z dnia 6 kwietnia 1995 r., wydaną na podstawie art. 157 par. 1 i 3 Kpa, odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności czterech decyzji Wojewody (...) z dnia 19 stycznia 1993 r., przekazujących jeziora na własność gmin. Odmawiając wszczęcia postępowania, organ przyjął, iż Agencji nie przysługują prawa strony w postępowaniu nadzorczym, skoro nie przysługiwały jej w postępowaniu komunalizacyjnym, przy czym powołuje się na utrwaloną linię orzecznictwa NSA. Uwzględniając najbardziej korzystną dla Agencji sytuację, mogła ona nabyć prawa strony dopiero w dniu 30 września 1993 r. jako następca zlikwidowanego PGR w G., czyli po upływie 8 miesięcy od wydania decyzji. Wnioskodawca, który nie był stroną postępowania zakończonego decyzjami Wojewody z dnia 19 stycznia 1993 r., nie ma legitymacji do złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności tych decyzji. Agencja w tej sytuacji ma uprawnienie do żądania wznowienia postępowania z przyczyny określonej w art. 145 par. 1 pkt 4 Kpa.