1. Zastosowanie art. 43 ust. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo budowlane /Dz.U. 1983 nr 11 poz. 55/ jest możliwe wówczas, gdy w sposób przewidziany przepisami prawa budowlanego stwierdzono, że budynek wymaga - ze względu na jego stan - modernizacji, przebudowy lub naprawy, a planowana realizacja zadań budowlanych w tym zakresie uzasadnia przekwaterowanie osób zamieszkujących ten budynek.
2. Przepisy prawa lokalowego, w tym także art. 43 ust. 4, nie stanowią podstawy prawnej do nakazania najemcom opróżnienia zajmowanych lokali mieszkalnych i skierowanie ich do spółdzielni /lub przydzielenia lokali zamiennych, a tym bardziej do pomieszczeń zastępczych/ tylko z tego powodu, że organy administracji postanowiły budynek mieszkalny, w którym znajdują się lokale przewidziane do opróżnienia, przekazać na cele niemieszkalne.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Danuty i Zenona małżonków R. na decyzję Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 15 marca 1984 r. w przedmiocie nakazu opróżnienia lokalu i przydzielenia lokalu zamiennego i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Dzielnicy, a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżących.
Naczelnik Dzielnicy w Warszawie wydał w dniu 14 czerwca 1983 r. decyzję nr L-2/I-50/83, w której - powołując się na art. 43 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe /Dz.U. 1983 nr 11 poz. 55/ - nakazał Danucie i Zenonowi R. wraz z osobami z nimi zamieszkującymi opróżnić lokal nr 2 w budynku nr 75 przy ul. R. i przydzielił im jako lokal zamienny lokal nr 85 w budynku nr 20 przy ul. J., składający się z 2 pokoi z kuchnią o powierzchni mieszkalnej 26,81 m2 i użytkowej 41,70 m2. W uzasadnieniu tej decyzji wyjaśnił, że wykwaterowanie następuje w związku z inwestycją, ponieważ budynek przy ul. nr 75 został przeznaczony dla Instytutu Psychoneurologicznego na placówkę dla dzieci specjalnej troski.
Odwołanie od tej decyzji w imieniu Danuty i Zenona R. złożył ich pełnomocnik - adwokat J. M., wnosząc o jej uchylenie ze względu na wadliwe powołaną podstawę prawną i wadliwie ustalony stan faktyczny oraz brak jakiegokolwiek uzasadnienia faktycznego. W uzasadnieniu odwołania podał, że Danuta i Zenon R. zamieszkują w spornym lokalu wraz z córką, zięciem i ich dziećmi od 1952 r. Od tego czasu administrują budynkiem na własny koszt /ogrzewanie, sprzątanie/, jest to bowiem dom o charakterze jednorodzinnym, ale stanowi własność Skarbu Państwa. Ich wniosek z 1978 r. o wykupienie domu nie został rozpatrzony, natomiast w dniu 2 czerwca 1982 r. decyzją nr L-2/IV-46/82, organ stopnia podstawowego wyraził zgodę na zmianę przeznaczenia lokalu mieszkalnego na użytkowy, jednakże decyzja ta została uchylona przez organ II instancji. Działania mające na celu wykwaterowanie z tego budynku lokatorów w celu jego adaptacji za cenę ponad 10 mln zł nie mają podstaw w prawie lokalowym, naruszają interes strony i nie zasługują na akceptację społeczną.
W aktach sprawy rzeczywiście znajduje się decyzja Naczelnika Dzielnicy z dnia 2 czerwca 1982 r., wydana na podstawie art. 35 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe /Dz.U. nr 14 poz. 84/ i wyrażająca "zgodę na zmianę przeznaczenia lokalu mieszkalnego na lokal użytkowy w domu nr 75 przy ul. R. zajmowanego przez rodzinę Ob. R. /lokal położony na piętrze/ oraz lokal na parterze" w związku z przekazaniem tego budynku Instytutowi Psychoneurologicznemu. Decyzja ta została przez Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy uchylona, a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji na mocy decyzji nr SM.II-565-646/82 z dnia 20 sierpnia 1982 r., z uzasadnieniem, że ówczesny stan faktyczny i prawny budynku nr 75 przy ul. R. nie dawał organowi administracji uprawnień do dysponowania budynkiem, skoro lokal na I piętrze jest zamieszkały przez rodzinę R., legitymującą się tytułem prawnym do lokalu. Decyzją tą uchylono również decyzję organu I instancji o przydzieleniu Instytutowi Psychoneurologicznemu całego omawianego budynku na podstawie art. 28 ust. 2 prawa lokalowego /Dz.U. nr 14 poz. 84/.
Po rozpatrzeniu powyższego odwołania Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy orzekł w dniu 15 marca 1984 r. /decyzją nr SM.II.565-985/83/ o utrzymaniu w mocy decyzji z dnia 14 czerwca 1983 r., stwierdzając w uzasadnieniu, że budynek nr 75 przy ul. R. stanowi własność Skarbu Państwa i "został przeznaczony do modernizacji, a w konsekwencji do zmiany charakteru jego użytkowania". Jego parter od 3 lat nie podlega zasiedleniu, a dla rodziny R. przeznaczono dwa samodzielne lokale: zamienny dla najemców i spółdzielczy typu M-3 dla rodziny ich córki - Anity B. organ odwoławczy stwierdził także, iż art. 43 prawa lokalowego /Dz.U. 1983 nr 11 poz. 55/ "stosuje się w przypadku osób przekwaterowanych z budynków przeznaczonych do modernizacji".