Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Mirosław Wincenciak Sędziowie: Sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz (spr.) Sędzia del. WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Inwestycji i Rozwoju od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 marca 2019 r., sygn. akt I SA/Wa 1975/18 w sprawie ze skargi Towarzystwa [...] na decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] września 2018 r., nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. prawa własności nieruchomości 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. zasądza od Towarzystwa [...] na rzecz Ministra Rozwoju kwotę 340 (trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 11 marca 2019 r., sygn. akt I SA/Wa 1975/18, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Towarzystwa [...], uchylił zaskarżoną decyzję Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia [...] września 2018 r. nr [...] oraz decyzję Wojewody [...] z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nabycia z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. prawa własności nieruchomości (pkt 1) oraz zasądził zwrot kosztów postępowania sądowego. W uzasadnieniu wskazano na następujący stan faktyczny i prawny sprawy:
Wojewoda [...], działając na podstawie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), na wniosek Prezydenta [...] z dnia 30 listopada 2016 r., nr [...], decyzją z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] stwierdził nabycie z mocy prawa z dniem 1stycznia 1999 r. przez Gminę [...] własności nieruchomości położonej w L. w obrębie ewidencyjnym [...] (arkusz mapy [...]), oznaczoną w ewidencji gruntów jako działka nr [...], o pow. 0,0229 ha.
Minister Inwestycji i Rozwoju, po rozpoznaniu odwołania, decyzją z dnia [...] września 2018 r. nr [...], utrzymał w mocy decyzję organu z dnia [...] stycznia 2018 r. W uzasadnieniu podniósł, że zgodnie z art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. nieruchomości pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem. Nabycie własności nieruchomości z mocy prawa na podstawie art. 73 ust. 1 nastąpiło zatem jeżeli w dniu 31 grudnia 1998 r. spełnione zostały łącznie następujące przesłanki:
1. nieruchomość nie była własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego,
2. nieruchomość była zajęta pod drogę,
3. nieruchomość pozostawała we władaniu Skarbu Państwa, bądź jednostek samorządu terytorialnego.
Przepis art. 73 ust. 1 ma charakter wywłaszczeniowy i dotyczy sytuacji, gdy w dniu 31 grudnia 1998 r. prawo własności było uregulowane na rzecz innych podmiotów prawnych niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przy istnieniu publicznego władztwa nad nieruchomością. Stosując ten przepis organ bada wyłącznie spełnienie przesłanek w nim wymienionych na dzień 31 grudnia 1998 r. Nieruchomość, położona w L. w obrębie ewidencyjnym [...] (arkusz mapy [...]), oznaczona w ewidencji gruntów jako działka nr [...], o pow. 0,0229 ha dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr [...] jest własnością Towarzystwa [...], które było również właścicielem ww. działki w dniu 31 grudnia 1998 r. Oznacza to, że sporna działka w dniu 31 grudnia 1998 r. nie stanowiła własności Skarbu Państwa, ani jednostek samorządu terytorialnego, lecz stanowiła własność osoby fizycznej.
Drugą przesłanką art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. jest zajętość nieruchomości pod drogę publiczną w dniu 31 grudnia 1998 r. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2222), w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 1998 r., drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie tej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Ponadto, art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o drogach publicznych (również w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 1998 r.) wskazuje, iż pojęcie drogi utożsamiane z pojęciem pasa drogowego, to także "wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów lub pieszych, wraz z leżącymi w jego ciągu obiektami inżynierskimi, placami, zatokami postojowymi oraz znajdującymi się w wydzielonym pasie terenu chodnikami, ścieżkami rowerowymi, drogami zbiorczymi, drzewami i krzewami oraz urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu". Z kolei ulica oznaczała drogę na terenach zabudowy miast i wsi, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych komunikacji miejskiej, wydzielonymi liniami rozgraniczającymi, która jest przeznaczona do obsługi bezpośredniego otoczenia oraz umieszczenia urządzeń technicznych na związanych z ruchem pojazdów lub pieszych (art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych).