Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Janina Antosiewicz Sędziowie: sędzia NSA Izabella Kulig - Maciszewska (spr.) sędzia del. NSA Jerzy Stankowski Protokolant st. inspektor sądowy Barbara Dąbrowska po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2011 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. N. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 sierpnia 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 498/10 w sprawie ze skargi M. N. na decyzję Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lutego 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2010 r., sygn. akt II SA/Wa 498/10, oddalił skargę M. N. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lutego 2010 r. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach sprawy:
M. N. wnioskiem z dnia[...] czerwca 2009 r. wystąpił do Prezesa ZUS o przyznanie świadczenia rentowego w drodze wyjątku. W uzasadnieniu wniosku podniósł, że pracował nieprzerwanie do roku 1992, następnie pracował dorywczo, bądź był bezrobotny. Od lipca 2003 r. pracował w PPU [...] wykonując pracę na terenie Niemiec, zaś od miesiąca maja 2004 r. pracował na rzecz pracodawców niemieckich pozostając w samozatrudnieniu. Wszelkie formalności związane z rejestracją działalności gospodarczej na terenie Niemiec mieli załatwiać za niego jego pracodawcy. Wynagrodzenie miał wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych. W dniu 12 maja 2007 r. uległ wypadkowi przy pracy. W wyniku doznanego urazu stał się całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji. Odmówiono mu przyznania renty w trybie zwykłym, gdyż niemiecka instytucja ubezpieczeniowa nie potwierdziła żadnych okresów ubezpieczenia na terenie Niemiec. Aktualnie nie ma żadnych środków utrzymania. Jego żona zarabia około 900 złotych miesięcznie, z czego ponosi koszty utrzymania mieszkania oraz utrzymuje córkę, która jest studentką.
Prezes ZUS decyzją z dnia [...] października 2009 r. na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), odmówił przyznania M. N. świadczenia w drodze wyjątku. Powołując się w uzasadnieniu decyzji na treść art. 83 ust. 1 ww. ustawy organ stwierdził, że przyznanie świadczenia w drodze wyjątku możliwe jest wyłącznie w przypadku, gdy wnioskodawca spełnia łącznie wszystkie wymienione w tym przepisie przesłanki, a niespełnienie nawet jednej z nich wyklucza możliwość przyznania tego świadczenia. Z dokumentacji zawartej w aktach rentowych wynika natomiast, że wnioskodawca na przestrzeni 48 lat życia posiada udowodniony okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 17 lat i 27 dni. Przy czym, w 10-leciu przypadającym przed powstaniem całkowitej niezdolności do pracy zamiast 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych - wymaganych do przyznania świadczenia w trybie zwykłym - udowodniono tylko 2 lata i 16 dni tych okresów. W latach 1999-2003 wystąpiły przerwy w wykonywaniu pracy. Wnioskodawca zaprzestał wykonywać pracę w kwietniu 2004 r. i do powstania całkowitej niezdolności do pracy w maju 2007 r., tj. przez 3 lata nie wykonywał zatrudnienia lub innej działalności objętej ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym. W ocenie organu nie zostały wykazane szczególne okoliczności uniemożliwiające przezwyciężenie przeszkód w kontynuowaniu ubezpieczenia w celu nabycia uprawnień do renty w trybie zwykłym, ponieważ w wymienionych okresach wnioskodawca nie miał orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy. Organ podkreślił jednocześnie, że z posiadanej dokumentacji wynika, iż wnioskodawca wykonywał pracę za granicą, lecz nie zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, osoba zaś decydująca się na taką formę pracy musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami w sferze ubezpieczenia społecznego. Sytuacja materialna wnioskodawcy nie może natomiast stanowić jedynego kryterium przesądzającego o przyznaniu świadczenia w drodze wyjątku.