Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Elżbieta Kremer Sędziowie: Sędzia NSA Maciej Dybowski Sędzia NSA Marian Wolanin (spr.) Protokolant: starszy asystent sędziego M. K. po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej J. C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 stycznia 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 1891/15 w sprawie ze skargi J. C. na postanowienie Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty za nieruchomości pozostawione poza obecnymi granicami RP 1) oddala skargę kasacyjną; 2) odstępuje od zasądzenia od J. C. na rzecz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości. .
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Wa 1891/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę J. C. na postanowienie Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] sierpnia 2015 r., Nr [...], w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do złożenia wniosku.
W skardze kasacyjnej od powołanego wyroku pełnomocnik J. C. zarzucił naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:
- art. 7 w zw. z art. 8 i w zw. z art. 58 kpa, przez ich błędną wykładnię i niewłaściwą interpretację przejawiającą się w oddaleniu skargi na postanowienie Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] sierpnia 2015 r. o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku, a tym samym uznanie, że wniosek J. C. nie zasługiwał na uwzględnienie, podczas gdy prawidłowa interpretacja ww. przepisu w szczególności z uwagi na całość okoliczności sprawy prowadziły do wniosku, że wobec J. C. zachodziły przesłanki do zastosowania instytucji przywrócenia terminu do złożenia wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty, jako do sytuacji nadzwyczajnej,
- art. 9 w zw. z art. 28 kpa, przez ich nieprawidłową wykładnię wyrażającą się w nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, że zachowanie urzędników [...] Urzędu Wojewódzkiego nie stanowiło naruszenia należytego i wyczerpującego poinformowania skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które miały rozstrzygający wpływ na ustalenie jego prawa do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza granicami Rzeczypospolitej, podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powinna prowadzić do wniosku, że doszło do rażącego naruszenia ww. przepisów postępowania administracyjnego,
- art. 77 w zw. z art. 80 kpa, przez ich nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji błędne przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że w przedmiotowym wypadku, ewentualne prawidłowe poinformowanie przez urzędników administracji, J. C. o tym, jak powinien oznaczyć swój wniosek z dnia [...] maja 2014 r., stanowiłoby narzucenie skarżącemu swych sugestii czy rozwiązań, podczas gdy skarżący poszukiwał w Sądzie pierwszej instancji ochrony jedynie swego podstawowego prawa, jakim jest przecież obowiązek poszukiwania przez organy administracji publicznej najbardziej optymalnego rozwiązania dla obywateli Rzeczpospolitej Polskiej, w związku z załatwianą przez tego obywatela w urzędzie sprawą. W konsekwencji przedstawionych uchybień zarzucono naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.) - dalej ppsa, przez oddalenie skargi pomimo naruszenia przez organy administracji przepisów o postępowaniu administracyjnym w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wyrażającym się w ww. istotnych uchybieniach, albowiem Sąd pierwszej nie ustrzegł się przeniknięcia do swojego postępowania istotnych uchybień w przepisach postępowania.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że Sąd pierwszej instancji w sposób bardzo powierzchowny odniósł się do zarzutów skarżącego stawianych w skardze. Sąd powielił jedynie dotychczasową argumentację w sprawie, którą zaprezentowały w swoich postanowieniach organy administracji publicznej. Zaskarżony wyrok sprowadził się w zasadzie do akademickich rozważań na temat wygaśnięcia prawa do rekompensaty wynikającego z ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o zmianie ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 195), po upływie prawa materialnego. Natomiast w odniesieniu do zarzutów skarżącego, naruszenia przez organy administracji publicznej szeregu przepisów postępowania administracyjnego, Sąd w pisemnym uzasadnieniu stwierdził jedynie, że są one albo bezzasadne albo prowadziłyby do narzucania skarżącemu swych sugestii czy rozwiązań przez organ, czego czynić temu organowi nie wolno. Obowiązek organu administracji, o którym mowa w art. 9 kpa, tj. należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, nie został zrealizowany w kluczowym dla skarżącego momencie przedmiotowego postępowania. Wojewoda [...] w swoim piśmie z dnia [...] maja 2014 r., wystosował do skarżącego zapytanie, czy pismo skarżącego z dnia [...] maja 2014 r., należało potraktować jako złożenie nowego wniosku o przyznanie rekompensaty, czy też jako wniosek o wznowienie zakończonego postępowania administracyjnego. Przed złożeniem stosownej odpowiedzi, skarżący udał się do [...] Urzędu Wojewódzkiego celem dopytania się kompetentnych urzędników państwowych o możliwie optymalne rozwiązanie. Skarżący odbył wiele rozmów z urzędnikami [...] Urzędu Wojewódzkiego, którzy zapewnili go, że powinien złożyć wniosek o wznowienie postępowania, albowiem w ten sposób przyspieszy korzystne załatwienie sprawy. Skarżący uczynił jak go pouczono, kierując się zaufaniem do pracowników ważnej instytucji państwowej. Takie postępowanie urzędników państwowych nie może znaleźć swojej ochrony w Sądzie. Nie może bowiem być tak, że skarżący został po prostu wprowadzony w błąd przez urzędników państwowej administracji. Sytuacja jest dla skarżącego kuriozalna, ale przede wszystkim wyjątkowo dotkliwa dla jego sytuacji materialnej. Organy administracji publicznej, które w pierwszej kolejności załatwiały sprawę skarżącego, godząc w sposób rażący w jego interesy, doradziły mu, że powinien uznać swój wniosek z dnia [...] maja 2015 r., jako wniosek o wznowienie postępowania. Gdyby jednak organy administracji, w sposób zgodny z naczelnymi zasadami procedury administracyjnej, poinstruowały należycie skarżącego o wszystkich konsekwencjach składanego przez niego wniosku, skarżący z pewnością wskazałby, że pismem z dnia [...] maja 2014 r., złożył nowy wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty i wówczas jego roszczenie zasługiwałoby na uwzględnienie przez stosowne organy administracji. Z uwagi na absurdalność dotychczasowych rozstrzygnięć, które zapadały wobec skarżącego, wydaje się zasadnym, aby jego wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty znalazł swoją ochronę w Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Skarżący zdaje sobie doskonale sprawę, że w sprawie wnosi o przywrócenie terminu prawa materialnego. Gdy jednak zestawimy słuszny i jakże doniosły interes J. C., który przecież próbuje odzyskać jedynie swoją "ojcowiznę", z uregulowaniami płynącymi z naczelnych zasad postępowania administracyjnego, automatyczne oddalenie wniosku skarżącego wydaje się nie zasługiwać na aprobatę Naczelnego Sądu Administracyjnego. Udzielenie stronie mylnej informacji o przepisach prawnych dotyczących załatwianej sprawy stanowi wprawdzie naruszenie przepisów prawa (art. 7 - 9 kpa oraz art. 8 i art. 17 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, Dz. U. Nr 31, poz. 214, z późn. zm.), określających obowiązki urzędnika, nie może jednak prowadzić do wydania przez niego decyzji, których treść jest ściśle związana wyraźnie sformułowanymi przepisami prawa, określającymi w określonym stanie faktycznym treść rozstrzygnięcia, wyłączającymi tzw. luzy decyzyjne. W wyroku NSA z dnia 20 marca 2002 r., sygn. akt V SA 2036/01, sformułowano pogląd, że jeśli w sprawach pozostawionych przez przepisy uznaniu administracyjnemu interes społeczny nie stoi temu na przeszkodzie i leży to w możliwości organu administracji, organ ten ma obowiązek załatwić sprawę w sposób pozytywny dla strony.