Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Bożena Popowska Sędziowie: Sędzia NSA Iwona Bogucka Sędzia del. WSA Wojciech Jakimowicz (spr.) Protokolant st. asystent sędziego Anna Siwonia-Rybak po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 2 października 2014 r. sygn. akt IV SA/Po 209/14 w sprawie ze skargi M. Z. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z dnia [...] listopada 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia akt postępowania administracyjnego oddala skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 2 października 2014 r., sygn. akt: IV SA/Po 209/14, po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. Z. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] listopada 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia akt postępowania administracyjnego, oddalił skargę.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Postanowieniem z dnia [...] listopada2013 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P., po rozpoznaniu zażalenia M. Z. i A. Z., utrzymało w mocy postanowienie Prezydenta Miasta P. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...].
W uzasadnieniu organ wskazał, że postanowieniem z dnia [...] lipca 2013 r. Prezydent Miasta P. odmówił udostępnienia M. P., pełnomocnikowi A. Z. i M. Z., akt postępowania administracyjnego dotyczącego działań podejmowanych wobec dłużnika alimentacyjnego T. Z. Organ pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wskazał, że z treści art. 73 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) wyraźnie wynika, że prawo domagania się spełnienia przez właściwy organ administracji obowiązków określonych w art. 73 § 1 i § 2 k.p.a. przysługuje wyłącznie podmiotowi, który ma przymiot strony w rozumieniu art. 28 k.p.a. Organ pierwszej instancji zauważył przy tym, iż przepis art. 74 § 2 k.p.a. ma zastosowanie także wówczas, gdy organ administracji odmawia wydania odpisu dokumentów z akt administracyjnych z tej przyczyny, że nie uznaje wnioskodawcy za stronę postępowania. Prezydent Miasta P. zacytował definicję strony oraz zauważył, iż elementem, który pozwala zakwalifikować określony podmiot, jako stronę w postępowaniu administracyjnym, jest interes prawny lub obowiązek. Wskazując na powyższe organ pierwszej instancji podniósł, że w przypadku podejmowania działań wobec dłużnika alimentacyjnego można mówić jedynie o interesie faktycznym wierzycieli, a nie o ich interesie prawnym lub obowiązku, jak tego wymaga art. 28 k.p.a.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik M. Z. i A. Z., radca prawny M. P. zarzucając naruszenie prawa w szczególności art. 73, art. 74 oraz art. 28 k.p.a. W zażaleniu podniesiono m.in., że niezrozumiałe i nieuzasadnione jest twierdzenie, iż M. Z. i A. Z. nie są stroną w przedmiotowej sprawie w rozumieniu art. 28 k.p.a., zwłaszcza że odmowa udostępnienia akt oparta jest na podstawie art. 74 § 2 k.p.a., tj. na podstawie przepisu, który dotyczy odmowy stronie postępowania przeglądania akt sprawy.
W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy wskazał, że zgodnie z art. 73 § 1 k.p.a. prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów posiada strona. Stosownie do art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Niewątpliwie w sprawie dotyczącej podejmowania działań wobec dłużnika alimentacyjnego na wierzyciela nie są nałożone żadne obowiązki. Do rozważenia pozostaje natomiast kwestia, czy ww. sprawa dotyczy interesu prawnego wierzyciela dłużnika alimentacyjnego. Wskazano, że oczywiste jest, że podejmowanie działań wobec dłużnika alimentacyjnego ma wpływ na sytuację jego wierzyciela. W takim przypadku bez wątpienia występuje interes faktyczny wierzyciela. Interes prawny powinien natomiast wynikać z przepisu materialno-prawnego, tj. w przedmiotowej sprawie z ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.