Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska, Sędzia NSA Irena Kamińska, Sędzia del. WSA Marian Wolanin (spr.), Protokolant starszy asystent sędziego Piotr Baryga, po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2015 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 grudnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 2067/14 w sprawie ze skargi Z.P. i W.P. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] kwietnia 2014 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. odstępuje od zasądzenia kosztów postępowania sądowego
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 grudnia 2014 r., sygn. akt I SA/Wa 2067/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpatrzeniu skargi Z. P. i W. P., uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] kwietnia 2014 r., Nr [...] i poprzedzającą ją decyzję tego organu z dnia [...] listopada 2013 r., Nr [...], w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o wykupie nieruchomości rolnej na rzecz Państwa.
W uzasadnieniu wyroku wskazano, że decyzją z dnia [...] sierpnia 1977 r., Nr [...], Prezydent Miasta Zawiercie - działając na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1968 r. o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 3, poz.14, ze zm.) - orzekł o wykupie na rzecz Państwa nieruchomości rolnej, położonej w Z., składającej się z działki nr [...] o powierzchni 1,9547 ha, wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego W. P.. Decyzją z dnia [...] października 1998 r., Nr [...], Wojewoda Katowicki stwierdził, że powołana wyżej decyzja z dnia [...] sierpnia 1977 r. została wydana z naruszeniem prawa. Organ nadzoru podniósł, że w aktach postępowania brak jest protokołu z lustracji wykupionego gospodarstwa, który stanowił podstawę do oceny prawidłowości funkcjonowania gospodarstwa, a w konsekwencji upoważniał do zastosowania przy wykupie nieruchomości wykazujących niski poziom produkcji, przepisów ustawy o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych. Decyzją z dnia [...] listopada 2013 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi stwierdził z urzędu nieważność decyzji Wojewody Katowickiego z dnia [...] października 1998 r. podnosząc, że organ wojewódzki nie poczynił ustaleń na okoliczność wystąpienia przesłanek, uzasadniających zastosowanie w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji art. 158 § 2 kpa. Organ ten nie wskazał bowiem okoliczności, z powodu których, na podstawie art. 158 § 2 kpa, nie stwierdził nieważności decyzji, ograniczając się do stwierdzenia wydania jej z naruszeniem prawa. Ograniczenie się do stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa, wynikające z faktu wywołania przez wadliwą decyzję nieodwracalnych skutków prawnych, możliwe jest tylko w przypadku zaistnienia tego rodzaju skutków, które bezpośrednio wynikają z tej decyzji. W ocenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzja Wojewody Katowickiego została wydana na wniosek skarżących w sytuacji, w której żadne ze skarżących takiego wniosku nie złożyło. W sposób nieuprawniony organ zakwalifikował jako wnioski o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] sierpnia 1977 r., pisma skarżących z dnia 17 lutego 1994 r. i z dnia 22 sierpnia 1944 r., zawierające w rzeczywistości innego rodzaju żądanie, aniżeli żądanie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] sierpnia 1977 r., tj. żądanie wypłacenia odszkodowania z tytułu przymusowego wykupu działki. W nieuprawniony zatem sposób organ dokonał modyfikacji żądań zawartych w pismach skarżących w sytuacji, w której do określania przedmiotu postępowania administracyjnego, wszczynanego na wniosek strony, jest wyłącznie ta strona. Z kolei orzekanie przez Wojewodę Katowickiego z urzędu w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji było niedopuszczalne z racji zaniechania przez organ wszczęcia tego postępowania w tym trybie. Doszło tym samym do rażącego naruszenia art. 157 § 2, art.156 § 1 i art. 158 § 2 kpa. Zdaniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wojewoda Katowicki nie przeprowadził wyczerpującego postępowania wyjaśniającego odnośnie tego, czy istotnie decyzja o wykupie została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Z akt sprawy nie wynika, aby Wojewoda podjął starania celem zgromadzenia akt postępowania zwyczajnego, zakończonego decyzją o wykupie. Nie ma dowodów na to, że Wojewoda zwrócił się w tym celu do właściwych archiwów. Decyzja ta została zatem wydana z naruszeniem art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 kpa. Decyzją z dnia [...] kwietnia 2014 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia [...] listopada 2013 r.