Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Roman Wiatrowski, Sędzia NSA Marek Kołaczek (spr.), Sędzia NSA Danuta Oleś, Protokolant Krzysztof Zaleski, po rozpoznaniu w dniu 21 września 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. H. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 1467/13 w sprawie ze skargi A. H. na decyzję Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia 26 marca 2013 r., nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za grudzień 2001 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od A. H. na rzecz Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej kwotę 120 (słownie: sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
1. Wyrok Sądu pierwszej instancji oraz przedstawiony przez ten Sąd przebieg postępowania przed organami podatkowymi.
1.1. Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 1467/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę A. H. na decyzję Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia 26 marca 2013 r., wydaną wobec strony w przedmiocie odmowy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za grudzień 2001 r.
1.2. Przedstawiając stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji podał, że Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w W., rozpoznając ponownie wniosek skarżącej z dnia 23 czerwca 2011 r. o stwierdzenie wygaśnięcia decyzji tego organu z 12 grudnia 2007 r. określającej stronie wysokość zobowiązania w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące od sierpnia do grudnia 2001 r. oraz decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w W. z 21 października 2008 r. uchylającej ww. decyzję organu pierwszej instancji w zakresie podatku za miesiące od sierpnia do listopada 2001 r. i w tej części umarzającej postępowanie w sprawie oraz utrzymującej w mocy decyzję w zakresie podatku za grudzień 2001 r., postanowieniem z 11 września 2012 r., odmówił wszczęcia postępowania w zakresie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w W. z 21 października 2008 r. oraz decyzją z 21 listopada 2012 r. odmówił stwierdzenia wygaśnięcia swojej decyzji z 12 grudnia 2007 r.
1.3. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej decyzją z 26 marca 2013 r. utrzymał w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. z 21 listopada 2012 r.
1.3.1. Inspektor zaznaczył, że zastosowanie art. 258 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm., dalej powoływana również jako: "Ordynacja podatkowa" lub "O.p.") jest uzasadnione wówczas, gdy nie zostało wniesione odwołanie od decyzji określającej zobowiązanie, które uległo przedawnieniu. Instytucja stwierdzenia wygaśnięcia decyzji, ustanowiona w art. 258 § 1 pkt 1 O.p., służy bowiem usunięciu decyzji z obrotu prawnego jako elementu już zbędnego, a stwarzającego obawy o naruszenie bezpieczeństwa tego obrotu. Skoro zatem decyzja Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. stanowi element stanu prawnego sprawy załatwionej decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w W., to nie można stwierdzić, że jest zbędna w obrocie prawnym. Żaden przepis prawa nie pozwala na stwierdzenie wygaśnięcia decyzji organu drugiej instancji. Stąd stwierdzenie wygaśnięcia decyzji wymiarowej organu pierwszej instancji - Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w W. byłoby naruszeniem bezpieczeństwa obrotu prawnego, gdyż w obrocie prawnym pozostawałaby decyzja Dyrektora Izby Skarbowej w W., utrzymująca w mocy decyzję, której stwierdzono wygaśnięcie.
1.3.2. Organ, w opozycji do poglądów skarżącej zawartych w odwołaniu podał też, że o ile ustanowienie hipoteki, ma charakter konstytutywny, o tyle jej wykreślenie jest już czynnością techniczną. Stąd twierdzenie, że zobowiązanie przedawniło się 31 grudnia 2007 r. nie znajduje uzasadnienia. Dopiero z dniem wykreślenia hipoteki można mówić o przedawnieniu zobowiązania podatkowego zabezpieczonego hipoteką. W związku z tym, przedawnienie zobowiązania podatkowego określonego w decyzji wymiarowej organu pierwszej instancji, które nastąpiło po wydaniu i doręczeniu ostatecznej decyzji organu drugiej instancji nie powoduje bezprzedmiotowości tej decyzji, a zatem nie stanowi też przesłanki do stwierdzenia jej wygaśnięcia. W takiej sytuacji faktycznej przedawnienie zobowiązania podatkowego nie stanowi bowiem elementu stosunku prawnego będącego przedmiotem decyzji określającej zobowiązanie podatkowe, natomiast - wskutek wygaśnięcia tego zobowiązania (art. 59 § 1 pkt 9 O.p.) - decyzja taka nie może być wykonana w postępowaniu egzekucyjnym.