Art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne /Dz.U. 1994 nr 71 poz. 312/ nie stanowi przeszkody do uchylenia lub zmiany decyzji - w trybie art. 265[1] ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. - Kodeks celny /Dz.U. nr 23 poz. 117 ze zm./ - wymierzającej należności celne przed dniem wejścia w życie tego kodeksu.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA - Hanna Rybińska Sędziowie NSA - Urszula Raczkiewicz - Edward Kierejczyk (spr.) Protokolant - Krystyna Stasiak po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2004 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej B.M. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku z dnia 12 września 2003 r. sygn. akt I SA/Gd 742/02 w sprawie ze skargi B. M. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 7 marca 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej wymierzającej należności celne 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Bydgoszczy; 2) zasądza od Dyrektora Izby Celnej w Toruniu na rzecz B. M. kwotę 1.100 (jeden tysiąc sto) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Zaskarżonym wyrokiem została oddalona skarga B. M. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z 7 marca 2002 r. w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej wymierzającej należności celne. Sąd w motywach wyroku przypomniał, że decyzją z 19 sierpnia 1997 r. Dyrektor Urzędu Celnego w Toruniu wymierzył skarżącemu należności celne od samochodu osobowego marki Volkswagen z uwagi na nieudokumentowanie użytkowania przez niego tego samochodu w czasie pobytu za granicą, niezbędne do uznania za mienie osoby przesiedlającej się. Utrzymał ją w mocy Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z 3 marca 1998 r., a skarga na jego decyzję została oddalona wyrokiem I [...] Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku z 20 września 2000 r. Następnie skarżący wystąpił 1 marca 2001 r. o uchylenie w trybie art. 155 k.p.a. (ewentualnie na podstawie art. 2651 § 1 ustawy z 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny - Dz.U. Nr 23, poz. 117 ze zm.), jednak Dyrektor Urzędu Celnego w Toruniu decyzją z 28 marca 2001 r. odmówił uwzględnienia tego żądania, a Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z 7 marca 2002 r. utrzymał ją w mocy. Sąd uznał za trafną argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji, że nie było warunków do pozytywnego załatwienia wniosku skarżącego o uchylenie w trybie art. 2651 Kodeksu celnego ostatecznej decyzji wymierzającej należności celne ze względu na mający zastosowanie w sprawie art. 83 ust. 1 ustawy z 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz. 312 ze zm.), jako przepis szczególny. Stanowi on, że nie można wydać decyzji w sprawie wymiaru należności celnych po upływie 2 lat od dnia, w którym powstał obowiązek ich uiszczenia. Tak sformułowany zakaz ma charakter bezwzględny, obejmuje wszystkie tryby postępowania i dlatego po upływie dwuletniego terminu nie można "w sprawie wymiaru należności celnych" wydać jakiejkolwiek decyzji, jak to podkreślono w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 2 grudnia 1998 r. sygn. akt III RN 89/98 (OSNP 1999/18/567). Do tego rodzaju przepisów szczególnych nawiązuje art. 2651 § 1, wg którego decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być na jej wniosek lub za jej zgodą uchylona lub zmieniona przez organ celny, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes strony.
W skardze kasacyjnej od tego wyroku B. M. zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 83 ust. 1 Prawa celnego wskutek uznania, że przepis ten stanowi negatywną przesłankę uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej w trybie art. 2651 § 1 Kodeksu celnego, oraz wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Jego zdaniem: ustalony w art. 83 ust. 1 Prawa celnego dwuletni termin do orzekania przez organy administracji o wymiarze należności celnych ma charakter gwarancyjny (materialnoprawny), wskazując, do kiedy strona może liczyć się ze wzruszeniem decyzji o wymiarze cła. Nie oznacza to jednak pozbawienia możliwości uchylenia pierwotnej decyzji o wymiarze cła, na co zwrócono uwagę w motywach wyroku V SA 821/99 NSA z 13 marca 2000 r. (Monitor Podatkowy 2000/9/32). Stan faktyczny tej sprawy w pełni odpowiada przesłankom z art. 2651 Kodeksu celnego, ponieważ w następstwie przewlekłego postępowania odwoławczego nie mógł w okresie obowiązywania Prawa celnego skorzystać ze skutków powrotnego wywozu tego samochodu za granicę (został on w dodatku ponownie oclony przy jego wwozie na polski obszar celny przez inną osobę).