Należność przypadająca od jednostki gospodarki uspołecznionej z tytułu nabycia gruntów rolnych lub leśnych przeznaczonych na cele nierolnicze lub nieleśne /art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów - Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./ ulega 10-letniemu przedawnieniu.
Sąd Najwyższy na poniższe pytanie prawne skierowane postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 marca 1983 r. do rozpoznania
Czy należność ustalona dla jednostki gospodarki uspołecznionej na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./ podlega przedawnieniu w terminie roku czy też lat dziesięciu?
podjął następującą uchwałę:
Decyzją z dnia 7 czerwca 1982 r. utrzymaną w mocy decyzją Wojewody K. z dnia 30 lipca 1981 r. Naczelnik Miasta i Gminy w D. na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./ oraz par. 6, par. 8 i par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 września 1977 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 33 poz. 145/ ustalił dla Wojewódzkiej Dyrekcji Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w K. należność w kwocie 115.912 zł z tytułu nabycia gruntów rolnych klasy IV o powierzchni 0,2020 na cele nierolnicze. Z ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia wynikało, że Dyrekcja decyzją z dnia 17 marca 1976 r. nabyła - na podstawie przepisów ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości - grunty rolne z przeznaczeniem pod budowę ośrodka zdrowia.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Wojewódzka Dyrekcja Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w K., wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji z powodu przedawnienia roszczenia, zarzuciła, że na przyjętych w drodze wywłaszczenia gruntach wybudowała zgodnie z planem inwestycyjnym Ośrodek Zdrowia w D. i obiekt ten został w grudniu 1977 r. przekazany użytkownikom. Nastąpiło także końcowe rozliczenie finansowe wybudowanego obiektu. W tej sytuacji obciążenie skarżącej Dyrekcji należnością z tytułu nabycia gruntów rolnych na cele nierolnicze nie powinno było nastąpić.
Naczelny Sąd Administracyjny odroczył rozpoznanie sprawy i przedstawił Sądowi Najwyższemu - na zasadzie art. 391 par. 1 Kpc w związku z art. 211 Kpa - do rozstrzygnięcia przytoczone w sentencji zagadnienie prawne. Naczelny Sąd Administracyjny podniósł, że Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 grudnia 1982 r. III AZP 8/82 wyraził pogląd prawny, że należności, o których wyżej mowa, "ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w kodeksie cywilnym", a ponieważ art. 118 Kc przewiduje - poza 3-letnim terminem przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe - w stosunkach między jednostkami gospodarki uspołecznionej, które podlegają państwowemu arbitrażowi gospodarczemu - jednoroczny termin przedawnienia, a w innych stosunkach termin przedawnienia wymagający lat dziesięć, wątpliwe jest, ze względu na władczy charakter, w jakim organ administracji państwowej występuje w postępowaniu administracyjnym, który z tych terminów będzie miał zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Naczelny Sąd Administracyjny trafnie odwołał się do zasady prawnej zawartej w uchwale III AZP 8/82 z dnia 23 grudnia 1982 r. że należności i stałe opłaty roczne wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249 ze zm./ ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Wymieniona uchwała bowiem nawiązuje tym samym wprost między innymi do regulacji przyjętej w art. 118 Kc, według której w stosunkach między jednostkami gospodarki uspołecznionej, które podlegają państwowemu arbitrażowi gospodarczemu, termin przedawnienia wynosi jeden rok, chyba że dla roszczeń danego rodzaju przewidziany jest krótszy termin albo że przepis szczególny przewiduje dla określonych stosunków między takimi jednostkami termin dłuższy. W innych stosunkach termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe - trzy lata, chyba że przepis szczególny przewiduje krótszy termin. W treści normatywnej tego przepisu zatem - jak to trafnie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny - należy poszukiwać odpowiedzi na pytanie, w jakim terminie ulegają przedawnieniu należności określone w art. 10 ust. 1 powołanej ustawy, w szczególności należności związane z nabyciem gruntów przeznaczonych na cele produkcji rolniczej lub leśnej, wyłączonych następnie z takiej produkcji.