Jeżeli kierownik wydziału spraw lokalowych urzędu dzielnicowego, w którym nie ustanowiono organu o właściwości szczególnej do spraw zdrowia i opieki społecznej, był rzeczowo właściwy - na podstawie regulaminu organizacyjnego urzędu dzielnicowego, wydanego zgodnie z par. 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania urzędów terenowych organów administracji państwowej /Dz.U. nr 25 poz. 124/ - do wydawania decyzji w sprawie uprawnień do dodatkowej powierzchni mieszkalnej ze względu na stan zdrowia, to zachowuje on swoją właściwość do wydawania takich decyzji po wejściu w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1987 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów Prawa lokalowego /Dz.U. nr 36 poz. 203/ do czasu nadania urzędowi dzielnicowemu statutu przewidzianego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania urzędów terenowych organów administracji państwowej /Dz.U. nr 40 poz. 228/.
Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi Prokuratora Wojewódzkiego we Wrocławiu na decyzję kierownika Wydziału Spraw Lokalowych Urzędu Dzielnicowego w W. z dnia 20 lipca 1988 r. w przedmiocie przyznania Krystynie R. uprawnienia do korzystania z dodatkowej powierzchni mieszkalnej ze względu na stan zdrowia po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu postanowieniem z dnia 21 marca 1989 r. SA/Wr 1221/88 do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 Kpc:
Czy po wejściu w życie /dnia 1 stycznia 1988 r./ przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1987 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów prawa lokalowego /Dz.U. nr 36 poz. 203/ kierownikowi wydziału spraw lokalowych urzędu dzielnicowego, w którym nie ustanowiono organu o właściwości szczególnej do spraw zdrowia i opieki społecznej, przysługuje kompetencja /jest właściwy rzeczowo/ do wydawania decyzji w sprawie uprawnień do korzystania z dodatkowej powierzchni mieszkalnej ze względu na stan zdrowia /par. 13 ust. 1 pkt 4/?
podjął następującą uchwałę:
Przedstawione przez Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości wynikło na tle następującego stanu faktycznego:
Prokurator Wojewódzki we Wrocławiu zaskarżył do Naczelnego Sądu Administracyjnego ostateczną decyzję kierownika Wydziału Spraw Lokalowych Urzędu Dzielnicowego (...) z dnia 20 lipca 1988 r., przyznającą Krystynie R. uprawnienie do korzystania z dodatkowej powierzchni mieszkalnej ze względu na stan zdrowia. W skardze zarzucono, że organ wydający tę decyzję naruszył art. 19 Kpa oraz par. 13 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1987 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów prawa lokalowego. Zgodnie z tym przepisem rozporządzenia decyzję przyznającą uprawnienie do dodatkowej powierzchni podejmuje terenowy organ administracji państwowej do spraw zdrowia i opieki społecznej stopnia podstawowego, nie zaś organ do spraw lokalowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Posiadanie przez organ administracji państwowej właściwości rzeczowej /a także miejscowej/ w określonej sprawie jest jedną z koniecznych przesłanek jego legitymacji do podjęcia i prowadzenia postępowania w takiej sprawie oraz wydania w niej rozstrzygnięcia.
Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego przywiązują istotną wagę do przestrzegania przez organy administracji państwowej swej właściwości przy załatwianiu i rozstrzyganiu spraw w postępowaniu administracyjnym. Dano temu wyraz w art. 19 Kpa, który stanowi, że organy administracji państwowej przestrzegają z urzędu swej właściwości rzeczowej i miejscowej. Konsekwencje naruszenia tego przepisu określa art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa. Zgodnie z tym przepisem wydanie decyzji z naruszeniem przepisów o właściwości /rzeczowej bądź miejscowej/ stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji.
Jeśli chodzi o prawidłowe stwierdzenie właściwości rzeczowej organu administracji państwowej, to zgodnie z art. 20 Kpa decydujące znaczenie mają przepisy o zakresie działania tego organu. Artykuł 20 Kpa zatem nie przesądza o właściwości rzeczowej, lecz odsyła do przepisów o zakresie działania, czyli do norm pozostających poza Kpa. Takie rozwiązanie uzasadniają względy praktyczne. Właściwość rzeczowa organów wiąże się bowiem z ich organizacją, a także z zakresem regulacji poszczególnych dziedzin administracji w sferze prawa materialnego. W obu zaś tych sferach dokonuje się często zmian. Takie też zmiany zaszły ostatnio, gdy chodzi o określenie właściwości rzeczowej organów do wydawania decyzji o korzystaniu z dodatkowej powierzchni mieszkalnej ze względu na stan zdrowia. Te zmiany legły u podstaw przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga dokonania analizy tych zmian.
Do dnia 1 stycznia 1988 r. - w zakresie nas interesującym - obowiązywały następujące przepisy: W sferze organizacji terenowych organów administracji państwowej obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania terenowych organów administracji państwowej /Dz.U. nr 25 poz. 124/. Zgodnie z par. 15 ust. 1 tego rozporządzenia wojewodowie i naczelnicy, w drodze zarządzenia, ustalają regulaminy organizacyjne urzędu, przy czym regulamin ten określa strukturę urzędu oraz zasady jego funkcjonowania, a w szczególności wewnętrzną strukturę urzędu, wydziały wchodzące w skład urzędu, zakresy działania wydziałów /par. 15 ust. 2 pkt 2 i 3/. Do rozporządzenia opracowano załącznik zawierający wykaz wydziałów oraz referatów wchodzących w skład urzędów terenowych organów administracji państwowej. Na marginesie należy zauważyć, że w wykazie tym figurowały - w odniesieniu do urzędów dzielnicowych - zarówno wydziały spraw lokalowych, jak i wydziały zdrowia i opieki społecznej. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z par. 10 tego rozporządzenia, wojewodowie i naczelnicy tworzą wydziały kierujące się niezbędnymi potrzebami funkcjonowania urzędów oraz wykazem w załączniku, przy czym liczba wydziałów nie mogła przekraczać liczby wydziałów wymienionych w załączniku. Postanowiono też /par. 10 ust. 2/, że wojewodowie i naczelnicy zaniechają utworzenia wydziału lub dokonują połączeń wydziałów, jeżeli jest to uzasadnione wymaganiami organizacji pracy urzędu.