Nabycie przez funkcjonariusza Służby Więziennej domu mieszkalnego przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy finansowej, o której mowa w art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.), nie wyklucza samo przez się przyznania tej pomocy.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Włodzimierz Ryms Sędziowie NSA: Wojciech Chróścielewski Andrzej Gliniecki Roman Hauser Jan Kacprzak (współsprawozdawca) Jolanta Rajewska (sprawozdawca) Małgorzata Stahl Protokolant: Anna Sidorowska z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej [...] po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2009 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, na podstawie art. 15 § 1 pkt 2 w związku z art. 264 § 1, 2 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) uchwały mającej na celu wyjaśnienie: "Czy dopuszczalne jest przyznanie funkcjonariuszowi Służby Więziennej pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe, o której mowa w art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.) w sytuacji, gdy nabycie przez funkcjonariusza domu mieszkalnego miało miejsce przed złożeniem przez niego wniosku o przyznanie takiej pomocy, a do dnia zakupu wspomnianego domu funkcjonariusz ten nie miał zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w sposób określony w art. 91 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej?" podjął następującą uchwałę: Nabycie przez funkcjonariusza Służby Więziennej domu mieszkalnego przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy finansowej, o której mowa w art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.), nie wyklucza samo przez się przyznania tej pomocy.
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił, na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), z wnioskiem o podjęcie przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, czy "dopuszczalne jest przyznanie funkcjonariuszowi Służby Więziennej pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe, o której mowa w art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.) w sytuacji, gdy nabycie przez funkcjonariusza domu mieszkalnego miało miejsce przed złożeniem przez niego wniosku o przyznanie takiej pomocy, a do dnia zakupu wspomnianego domu funkcjonariusz ten nie miał zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w sposób określony w art. 91 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej".
Uzasadniając wniosek, Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że w orzecznictwie sądów administracyjnych ujawniły się rozbieżności poglądów w kwestii czy przewidziana w art. 90 ust. 1 cyt. ustawy o Służbie Więziennej ( dalej zamiennie określanej ustawą) pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego może być przyznana funkcjonariuszowi, który w celu zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych nabył lokal na wolnym rynku, a następnie złożył wniosek o przyznanie pomocy finansowej.
W wyroku z dnia 12 czerwca 2008 r. sygn. akt I OSK 849/07 Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że jeżeli funkcjonariusz ubiegający się o pomoc finansową w chwili złożenia wniosku o przyznanie takiej pomocy posiada już wymieniony w art. 91 ust. 1 pkt 2 ustawy o Służbie Więziennej lokal mieszkalny, którego powierzchnia mieszkalna odpowiada należnym normom zaludnienia, to nie przysługuje mu uprawnienie do otrzymania przydziału lokalu służbowego, a tym samym nie ma prawa do pomocy finansowej. Zgodnie bowiem z art. 91 ustawy osoba, która dysponuje stosownym lokalem, nie może ubiegać się o przydział lokalu służbowego. Reguła ta ma zastosowanie również w sytuacji, gdy funkcjonariusz zaciągnął kredyt bankowy na kupno domu (lokalu mieszkalnego) lub nabył taki dom (lokal) na raty i ubiega się o pomoc finansową z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań finansowych związanych z kupnem tego domu (lokalu). W uzasadnieniu tego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że jedną z podstawowych zasad wykładni przepisów prawa jest wykluczenie wykładni określonego przepisu w oderwaniu od pozostałych przepisów, w których przepis funkcjonuje, a więc w oderwaniu od całości rozwiązań prawnych ustawy. Przepis art. 90 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej należy zatem interpretować w związku z art. 85 i art. 91 ustawy o Służbie Więziennej. Z art. 85 ust. 1 ustawy wynika, że funkcjonariuszowi w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której stale pełni służbę lub w miejscowości pobliskiej, a pomoc finansowa, o której mowa w art. 90 ust.1 ustawy służy realizacji tego uprawnienia. Ponadto zdaniem Sądu interpretacja art. 90 ust. 1 w oderwaniu od art. 91 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej wiązałaby się z wadliwym ustaleniem granic prawa do pomocy finansowej i musiałaby prowadzić do błędnego wniosku, że każdemu funkcjonariuszowi pomoc ta przysługuje i to w każdym czasie. Prawo do pomocy finansowej nie przysługuje, jeżeli funkcjonariusz jest właścicielem lub współwłaścicielem, w części odpowiadającej co najmniej przysługującej mu powierzchni mieszkalnej, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub domu, położonych w miejscowości pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej (art. 91 ust. 1 pkt 2 ustawy). Art. 90 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej stanowi expressis verbis o prawie funkcjonariusza do pomocy finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego lub domu w ramach spółdzielni budownictwa mieszkaniowego. W przypadku, gdy funkcjonariusz jest współwłaścicielem domu jednorodzinnego w miejscowości pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej, nie jest spełniona przesłanka udzielenia pomocy finansowej uzyskanie domu jednorodzinnego.