Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - Ewa Pecelt po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Radomiu wniosku A. K. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi A. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia postanawia: 1. umorzyć postępowanie w zakresie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych; 2. odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata
W uzasadnieniu wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym A. K. wyjaśnił, że utrzymuje się wraz z matka z emerytury w wysokości [...] zl. oraz zasiłku opiekuńczego w wysokości [...] zł. Opłata za mieszkanie wynosi [...] zł, media - około [...] zł, leki około [...] zł, pieluchy [...] zł, prąd - [...] zł oraz rata kredytu [...] zł.
W tym stanie sprawy stwierdzono, co następuje:
Przepis art. 246 §1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm. - dalej "p.p.s.a.") wskazuje przesłanki, na podstawie których następuje przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej. W zakresie częściowym następuje ono, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a).
Podzielić należy stanowisko ugruntowane w orzecznictwie sądów administracyjnych, że instytucja prawa pomocy powinna być traktowana jako wyjątek od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania, związane ze swoim udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. To z kolei oznacza, że wnioskodawcy powinni poczynić wszelkie kroki mające na celu uzasadnienie i uprawdopodobnienie okoliczności, na które się powołują, zaś uznanie, czy nastąpiło to w sposób dostateczny zostaje ocenione w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy.
Dlatego instytucja prawa pomocy ma służyć przede wszystkim osobom, które nie mają możliwości zgromadzenia środków na opłacenie kosztów związanych z obroną swoich praw przed sądem. A zatem przytoczone we wniosku okoliczności, jak i przedstawione przez wnioskodawcę dokumenty powinny uzasadniać wyjątkowe traktowanie, o jakim mowa w powołanej regulacji. Wnioskodawca winien więc wykazać, w sposób niebudzący wątpliwości, że zdobycie środków niezbędnych do uczestniczenia w postępowaniu sądowym, jest obiektywnie niemożliwe.
W myśl art. 249a powołanej ustawy, jeżeli strona cofnie wniosek lub rozpoznanie wniosku stało się zbędne, postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy umarza się.
W rozpoznawanej sprawie przedmiotem złożonej skargi jest decyzja w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego. Wnioskodawca zwolniony jest zatem z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych z mocy ustawy. Zwolnienie to wynika z art. 239 § 1 pkt 1 a) p.p.s.a.
Rozpoznawanie złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy w części dotyczącej zwolnienia od kosztów sądowych stało się więc zbędne i postępowanie w tym zakresie podlega umorzeniu, stosownie do treści art. 249a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dokonując natomiast oceny sytuacji majątkowej pod kątem spełnienia przesłanek w zakresie ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika stwierdzić należy, że wniosek jest niezasadny. Sama trudna sytuacja materialna nie uzasadnia przerzucenia na Skarb Państwa kosztów ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika, bowiem strona nie jest pozbawiona źródła utrzymania, a zwolniona z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania winna zabezpieczyć środki na ustanowienie pełnomocnika jeśli jego udział w sprawie uzna za konieczny. Dodatkowo podnieć należy, że ustanowienie pełnomocnika w toku postępowania przed sądem administracyjnym I instancji powinno mieć charakter zupełnie wyjątkowy. Sąd bowiem obowiązany jest czuwać nad tym, by stronom występującym w sprawie bez pełnomocnika udzielać potrzebnych wskazówek, co do czynności procesowych oraz pouczać ich o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań (art. 6 ustawy p.p.s.a.). Natomiast skarga ma dla Sądu wyłącznie walor niewiążącej informacji o wadliwości aktu, czy działania (zaniechania) organu, bowiem Sąd z urzędu zobowiązany jest do wzięcia pod uwagę wszelkich naruszeń prawa jakie stwierdzi badając daną sprawę. Sąd także ocenia, czy organy administracyjne zastosowały wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i zarzutów podniesionych w skardze (art. 134 ustawy p.p.s.a.). Wskazane uregulowania gwarantują, że niezależnie od fachowości formułowanych przez wnioskodawcę zarzutów, czy braku jego zaangażowania w postępowanie sądowoadministracyjne (skarżący nie ma obowiązku uczestniczenia w posiedzeniach Sądu) akt będący przedmiotem zaskarżenia zostanie wszechstronnie przez Sąd zbadany pod względem jego zgodności z prawem (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 stycznia 2005 r., sygn. akt OZ 1134/04).
Ponadto, ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika prawnego z urzędu następuje tylko wówczas, gdy brak profesjonalnej pomocy prawnej może pozbawić stronę możliwości obrony swoich praw. Takie niebezpieczeństwo nie zachodzi w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym z uwagi na wyżej opisane gwarancje procesowe przewidziane w art. 134 § 1 i art. 140 § 1 ustawy p.p.s.a. (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 czerwca 2008 r. sygn. akt II OZ 625/08).
Z wymienionych wyżej względów na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 oraz art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowiono, jak w sentencji.