Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Renata Nawrot po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2012 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku E. B. o przyznanie prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi E. B. na decyzję Ministra Obrony Narodowej z dnia [...] marca 2012 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wydania decyzji o stwierdzeniu nieważności decyzji wydanych po 1 stycznia 1999 r. postanawia odmówić przyznania prawa pomocy
Wnioskiem z [...] czerwca 2012 r. złożonym na urzędowym formularzu E. B. (skarżący), wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.
Z oświadczenia o stanie rodzinnym, majątkowym oraz uzyskiwanych dochodach zawartego we wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną. Jako dochód rodziny skarżący wskazał otrzymywane z zabezpieczenia społecznego świadczenia swoje (w kwocie [...] zł) i żony (w kwocie [...] zł) w łącznej kwocie [...] zł. Wydatki na bieżące utrzymanie rodziny (czynsz, energię, podatek od nieruchomości, sanatorium, telewizor, telefon i wyżywienie) skarżący określił na kwotę [...] zł, zaś koszty wizyt lekarskich i leków ocenił na kwotę [...] zł. Łącznie miesięczne wydatki skarżący określił na kwotę [...] zł. W części wniosku dotyczącej posiadanego majątku oświadczył, iż posiada mieszkanie o powierzchni [...] m2 wraz z garażem.
Postanowieniem z 5 czerwca 2012 r., sygn. akt VIII SA/Wa 363/12 referendarz sądowy odmówił przyznania skarżącemu prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata, w pozostałym zakresie wniosek oddalił. Podstawę rozstrzygnięcia
- w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych stanowiło ustalenie, iż przedmiotowa skarga wniesiona w sprawie ze stosunków pracy i stosunków służbowych, zgodnie z art. 239 pkt 1 lit. d ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwana dalej p.p.s.a.), jest zwolniona z kosztów sądowych. Do tej kategorii spraw zalicza się także sprawa skarżącego. Zwolnienie to ma charakter ustawowy i oznacza, że skarżący działanie organu w tej kategorii spraw nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych w toku całego postępowania sądowoadministracyjnego. Odnosząc się do kwestii dotyczącej ustanowienia adwokata referendarz sądowy ustalił, iż sytuacja finansowa skarżącego nie uzasadnia przeniesienia kosztów ustanowienia pełnomocnika na Skarb Państwa.
Pismem z [...] czerwca 2012 r. skarżący skutecznie wniósł sprzeciw na powołane postanowienie wskazując, że nie stać go na ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Zgodnie z art. 260 p.p.s.a., wniesienie w terminie sprzeciwu od postanowienia z 5 czerwca 2012 r. spowodowało, iż utraciło ono moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisami art. 243 § 1 i art. 245 § 1 p.p.s.a.), właściwy sąd administracyjny może na wniosek strony przyznać jej prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.).
Instytucja pomocy prawnej jest wyjątkiem od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez same strony. Celem przyznania prawa pomocy jest zapewnienie realizacji konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które ze względu na brak odpowiednich środków nie są w stanie ponieść, miedzy innymi kosztów sądowych (wpisu) czy kosztów wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika. Prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku oraz pozbawionych (obiektywnie) możliwości uzyskania środków na ten cel z jakichkolwiek źródeł. W literaturze przedmiotu również zwrócono uwagę, że prawo pomocy ma służyć najuboższym, to jest podmiotom, dla których konieczność ponoszenia kosztów związanych z postępowaniem sądowym oznaczałaby faktyczne ograniczenie lub pozbawienie prawa do sądu (zob. H.Knysiak-Molczyk, Przesłanki przyznania prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Przegląd Prawa Publicznego 2007, nr 4, s. 36-39).