1. Uzyskanie świadectwa jakości handlowej towaru, nie jest samo w sobie sprawą administracyjną w rozumieniu przepisów, której załatwienie wymaga wydania decyzji. Jest to procedura kontrolna kończąca się wydaniem świadectwa jakości, który to dokument podlega ocenie celnej w ramach wykonywanej kontroli celnej.
2. W ramach skarg wnoszonych do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzje organów celnych, należy kwestionować orzeczenia o jakości handlowej towaru wydawane na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o państwowym nadzorze standaryzacyjnym towarów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą /Dz.U. nr 124 poz. 584/.
3. Przepisy wyżej wymienionej ustawy nie dają również podstaw do tego aby orzeczenia o jakości handlowej wydawane na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy, traktować jako akty administracyjne lub inne czynności z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu na rozprawie sprawy ze skargi "G." Sp. z. o.o. w G. na orzeczenie Komisji Rzeczoznawców z dnia 30 grudnia 1999 r. w przedmiocie stwierdzenia jakości handlowej żyta - postanawia: skargę odrzucić.
"G." Sp. z. o.o. w G. wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na orzeczenie Komisji Rzeczoznawców Centralnego Inspektoratu Standaryzacji - Dyspozytura w Sz. z dnia 30 grudnia 1999 r., podtrzymujące raport inspektora standaryzacji (...) z dnia 22 grudnia 1999 r.
W powyższym raporcie stwierdzono w pobranych do oceny laboratoryjnej próbach żyta występowanie ziaren niezdrowych w ilości 1,6 procent. Oceny jakości, jak wynika z raportu, dokonano na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o państwowym nadzorze standaryzacyjnym towarów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą /Dz.U. nr 124 poz. 584/, dalej zwanej ustawą.
Strona skarżąca wnosi o stwierdzenie nieważności zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenie, ponieważ orzeczenie to wydano na podstawie badań wykonywanych w laboratorium, nie posiadającym wymaganej ustawą /art. 19/ akredytacji w krajowym systemie badań i certyfikacji.
Ponadto orzeczenie wydano w oparciu o normy o charakterze dobrowolnym tj. nie znajdujące się w wykazie polskich norm do obowiązkowego stosowania. W orzeczeniach odwołuje się do normy PN-R-74102, czyniąc z niej bezwzględnie obowiązujące kryterium jakości handlowej decydujące o dopuszczeniu towaru do obrotu na obszarze RP, podczas gdy norma ta ma charakter całkowicie dobrowolny. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. o normalizacji, stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne i nie mają tu zastosowania określone tam wyjątki. Norma, na którą powołuje się Komisja CJS, nie jest ujęta w wykazie Polskich Norm obowiązkowego stosowania, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 29 września 1999 r.
Norma, do której odwołuje się CJS stawia wyjątkowo wysokie wymagania co do jednego wyróżnika, jakim są tzw. ziarna niezdrowe, definiując je błędnie i odmiennie niż to się klasyfikuje w państwach Unii Europejskiej, ARR i IZP. Tzw. ziarna niezdrowe powszechnie są zaliczane do kategorii zanieczyszczeń nieużytecznych. W tej kategorii nie mieszczą się, co czyni norma powołana przez CJS, ziarna uszkodzone powierzchniowo-termicznie, bowiem są one zdrowe.
Dyrektor Centralnego Inspektoratu Standaryzacji w odpowiedzi na skargę, w stosunku do podniesionych w skardze zarzutów, wyjaśnia.
Próbki zakwestionowanego zboża nie były badane przez laboratorium CJS. Inspektor standaryzacji, dokonujący oceny zboża pobrał próbki i dokonał analizy makroskopowej tych próbek, polegającej na wydzieleniu zanieczyszczeń przez przesianie i sklasyfikowanie poszczególnych grup zanieczyszczeń /ziarna niezdrowe to właśnie jedna z grup zanieczyszczeń/. Ten sam sposób postępowania przyjęła Komisja Rzeczoznawców, wynika to również z załączonego pisma z dnia 26 lutego 2000 r. inspektora Wojciecha R. Nie było więc konieczności przeprowadzenia badań laboratoryjnych. Działanie takie jest zgodne z art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy.
Odnośnie zarzutu, że oparto orzeczenie na normach o charakterze dobrowolnym, zdaniem organu jest to zarzut bezpodstawny. Zgodnie z par. 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 22 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania oceny i wydawania orzeczeń o jakości handlowej towarów, rozpatrywania odwołań od orzeczeń inspektorów i powoływania Komisji Rzeczoznawców Centralnego Inspektoratu Standaryzacji oraz wzorów druków wymaganych dokumentów /Dz.U. nr 8 poz. 41/ - inspektor dokonuje oceny towaru według wymagań wynikających z norm i przepisów kraju przeznaczenia towaru a w przypadku ich braku - według wymagań wynikających z norm przepisów międzynarodowych. Tak więc, dokonując oceny jakości handlowej żyta importowanego w oparciu o Polskie Normy /PN-R-74102/ nie naruszono przepisów ustawy.