Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2014 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku S. P. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie z jego skargi na bezczynność Wojewody [...] w przedmiocie nierozpoznania wniosków - postanawia - odmówić przyznania prawa pomocy.
S. P. wezwany został do uiszczenia kwoty 100 zł tytułem wpisu od swojej skargi na bezczynność Wojewody [...]. W odpowiedzi złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego. Podniósł, że ze względu na wiek i aktualny stan zdrowia posiada niską zdolność dochodową prowadzonego gospodarstwa rolnego (o powierzchni 4,17 ha). Mieszka w domu wraz z córką i jej rodziną. Utrzymuje się z emerytury w kwocie 1415 zł, natomiast nie jest mu znana wysokość świadczenia emerytalnego żony.
Ze względu na lakoniczność wniosku oraz brak wypełnienia wszystkich jego rubryk (wniosek złożony został na obowiązującym w postępowaniu sądowoadministracyjnym formularzu odnoszącym się do osób fizycznych) wezwano skarżącego do jego uzupełnienia w zakresie: wszystkich osób tworzących z nim gospodarstwo domowe, ich miesięcznych dochodów, wysokości netto pobieranej przez skarżącego emerytury oraz dochodu uzyskiwanego z gospodarstwa rolnego. Wnioskodawca wezwany został także do wskazania comiesięcznych wydatków na utrzymanie własne (ewentualnie innych osób tworzących wspólne z nim gospodarstwo domowe), utrzymanie domu, leczenie, z tytułu korzystania z telefonu (jeśli ma to miejsce). Wezwanie dotyczyło także wyjaśnienia kwestii, czy otrzymuje on środki z Unii Europejskiej w związku z posiadaniem nieruchomości rolnej, czy posiada pojazdy mechaniczne i jaki jest ewentualny miesięczny koszt ich utrzymania, a także uzupełnienia rubryk wniosku dotyczących posiadania mieszkania, "innych nieruchomości", przedmiotów wartościowych oraz stanu majątkowego osób pozostających ze skarżącym we wspólnym gospodarstwie domowym. Nadto wezwanie obejmowało także konieczność dostarczenia wyciągów z posiadanych rachunków bankowych.
Pomimo skutecznego doręczenia, wezwanie nie zostało wykonane w jakiejkolwiek części.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
W myśl art. 244 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.", prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata (radcy prawnego). Zgodnie z kolei z art. 245 § 2 P.p.s.a., powyższy zakres żądania przesądza o ubieganiu się przez wnioskodawcę o prawo pomocy w całkowitym zakresie. Jego przyznanie uwarunkowane jest wykazaniem przez stronę, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a.). Natomiast na prawo pomocy w częściowym zakresie (art. 245 § 3 P.p.s.a.) składa się zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub też tylko ustanowienie adwokata (radcy prawnego). Uzyskanie wsparcia w tym zakresie uzależnione jest od wykazania przez wnioskującego o nie, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).
Instytucja prawa pomocy ma charakter wyjątkowy, jako, że stosownie do art. 199 P.p.s.a., strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Oznacza to, że zasadą jest samodzielne finansowanie przez strony kosztów postępowania, w którym uczestniczą. Odstępstwo od tego dopuszczalne jest natomiast tylko w sytuacji, gdy składający wniosek wykaże, że poza zakresem jego możliwości płatniczych znajduje się poniesienie jakichkolwiek bądź pełnych kosztów postępowania. W świetle powyższego, co zresztą znajduje odbicie także w orzecznictwie sądowym, inicjatywa dowodowa w odniesieniu do przesłanek przyznania prawa pomocy spoczywa na podmiocie, który się o nie ubiega (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30.07.2009 r. I FZ 171/09, publ.: www.nsa.gov.pl). To więc wnioskodawca winien przedstawić w sposób jak najbardziej jasny i pełny wszystkie istotne z tego punktu widzenia fakty. Natomiast, gdy złożone przez niego oświadczenie jest niewystarczające do oceny jego rzeczywistego stanu majątkowego, możliwości płatniczych i stanu rodzinnego bądź też budzi wątpliwości, strona obowiązana jest do złożenia, na wezwanie (w zakreślonym terminie), dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia określonych dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Możliwość żądania uzupełnienia danych wniosku o prawo pomocy przewiduje art. 255 P.p.s.a. Od reakcji strony na wystosowane w tym trybie wezwanie zależy w istocie rozstrzygnięcie w przedmiocie złożonego przez nią wniosku. Pełne zastosowanie się do niego i nadesłanie wszystkich brakujących danych umożliwia należytą ocenę tego wniosku. Natomiast milczenie wobec treści takiego wezwania lub też tylko częściowa odpowiedź powoduje, że rzetelna analiza żądania strony o prawo pomocy nie jest możliwa, a co z tym związane skutkuje koniecznością przyjęcia, że strona nie wykazała, iż jej sytuacja odpowiada ustawowym przesłankom prawa pomocy.