Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Włodzimierz Ryms po rozpoznaniu w dniu 8 września 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia P. R. i M. R. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2010 r., sygn. akt VII SA/Wa 579/10 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi P. R. i M. R. na postanowienie Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] stycznia 2010 r., nr 48/10 w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12 lipca 2010 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił skarżącym P. i M. R. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie z ich skargi na postanowienie Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] stycznia 2010 r. w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty legalizacyjnej. W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że skarżący nie wykazali w sposób nie budzący wątpliwości, że znajdują się w sytuacji materialnej uzasadniającej przyznanie im prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: P.p.s.a. Z informacji zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, że skarżący prowadzą gospodarstwo domowe wraz z dwójką uczących się dzieci w wieku 13 i 17 lat oraz, że utrzymują się wyłącznie z dochodów uzyskiwanych z prowadzonego przez nich gospodarstwa rolnego o powierzchni ok. 10,14 ha. Wskazali oni, iż dochód ten wynosi 5.834,93 zł rocznie oraz, że uzyskują z tytułu dopłat do posiadanych nieruchomości rolnych kwotę 5.588,66 zł rocznie. Wnioskodawcy wskazali również, że posiadają dom mieszkalny o powierzchni 80 m² oraz inwentarz żywy w postaci jednego konia i dwóch krów, ale nie posiadają z tego tytułu żadnych dochodów, gdyż mleko przeznaczają do użytku własnego. Ponadto skarżący nie podejmują prac dodatkowych na podstawie umowy zlecenia, dorywczych ani sezonowych oraz nie uzyskują pomocy ze strony rodziny lub innych osób, organizacji społecznych lub państwowych. Skarżący wskazali także, że miesięczne wydatki kształtujące się na poziomie 2.876,00 zł. W ocenie Sądu I instancji zestawienie wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawców dochodów z miesięcznymi wydatkami budzi uzasadnione wątpliwości co do ich zgodności ze stanem faktycznym. Powyższe okoliczności sugerują, zdaniem Sądu I instancji, że skarżący posiadają jeszcze inne, oprócz ujawnionych w toku postępowania, źródła przychodów.
W zażaleniu na postanowienie z dnia 12 lipca 2010 r. skarżący podnieśli, że ubiegający się o przyznanie prawa pomocy musi wykazać wyłącznie, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zdaniem skarżących oświadczenia przez nich złożone wykazały, iż ich dochody są na tyle niskie, że nie wystarczają im na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych. Skarżący podnieśli, że nie mają obowiązku wykazywać, że nie posiadają innych źródeł utrzymania poza deklarowanymi. Jeżeli Sąd orzekający w sprawie o przyznanie prawa pomocy ma uzasadnione podejrzenie, że wnioskujący zatajają dochody to powinien okoliczności te wyjaśnić, a nie ograniczać się wyłącznie do uznania, że skoro udokumentowane wydatki są wyższe niż dochody to wnioskodawcy złożyli nieprawdziwe oświadczenia.