Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek po rozpoznaniu w dniu 10 marca 2011 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia "[...]" S.A. w [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lutego 2011 r., sygn. akt IV SAB/Wa 154/10 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi "[...] S.A. w [...] na bezczynność Ministra Gospodarki w przedmiocie rozpoznania wniosku postanawia: oddalić zażalenie.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 lutego 2011 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił "[...]" S.A. z siedzibą w [...]przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie z jej skargi na bezczynność Ministra Gospodarki w przedmiocie rozpoznania wniosku.
W uzasadnieniu Sąd podał, że wnioskodawca w niniejszej sprawie to reaktywowana przedwojenna osoba prawna. Na skutek wszczętego postępowania sądowego Spółce odtworzono statut, powołano organy (zarząd, radę nadzorczą) oraz finalnie wpisano do rejestru przedsiębiorców KRS. Na dzień dzisiejszy Spółka jest więc pełnoprawnym uczestnikiem obrotu prawnego, z wszystkimi wynikającymi z tego faktu uprawnieniami i obowiązkami. Przedmiotem działalności Spółki jest prowadzenie przedsiębiorstwa browarnego, fabryki wód mineralnych, słodowni, oraz uczestniczenie w innych przedsiębiorstwach (dział 3 rubryka 1 KRSu). W rejestrze przedsiębiorców brak jest informacji o prowadzeniu przeciwko Spółce postępowania likwidacyjnego, o ustanowieniu kuratora, bądź o zarządzie komisarycznym. Z odpisu KRS nie wynika również by przeciwko Spółce prowadzono postępowanie układowe lub naprawcze. Spółka nie zawiesiła działalności gospodarczej (dział 6 rubryka 8 KRSu).
Wskazał, iż strona występująca na drogę postępowania sądowego winna mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania i wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku uprawdopodobnić w sposób wiarygodny i rzetelny, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku. Jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest kryterium majątkowe. Osoba prawna obowiązana jest wykazać nie tylko, że nie posiada niezbędnych środków, ale również że podjęła wszelkie niezbędne kroki, aby zdobyć fundusze na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem.
W ocenie Sądu I instancji, Spółka będąc pełnoprawnym uczestnikiem obrotu prawnego nie wykonuje ciążących na niej obowiązków fiskalnych i informacyjnych. Brak jest więc wiedzy na temat rzeczywistych możliwości finansowych podmiotu. Faktyczny przedmiot działalności Spółki (postępowania w celu odzyskania znacjonalizowanego majątku) nie odpowiada celom statutowym Spółki. Przy czym wszelkie koszty działalności pokrywane są przez Prezesa Zarządu. Stan ten trwa już dłuższy okres czasu, a zarząd nie podejmuje działań by wyeliminować nieprawidłowości w funkcjonowaniu podmiotu. Wyjaśnienia, że za stan ten odpowiada Skarb Państwa (skutek decyzji nacjonalizacyjnych) nie może usprawiedliwiać zaniechań w ustawowych obowiązkach. Czym innym bowiem jest uzyskanie odszkodowania za bezprawne działania organów państwowych, a czym innym zapewnienie prawidłowej bieżącej działalności Spółki, jako podmiotu funkcjonującego w obrocie prawnym, a nie tylko "na papierze".
Sąd wojewódzki dodał, że przyznanie prawa pomocy Spółce spowodowałoby finansowanie ze środków publicznych działalności podmiotu gospodarczego, który z zasady winien prowadzić działalność na bazie własnego majątku. W niniejszej sprawie brak jest przesłanek ku temu, by premiować zaniechania wnioskodawcy. Spółka nie jest bowiem zwolniona od zapewnienia środków na prowadzenie działalności statutowej, w zakres której mogą wchodzić również sprawy sądowe (które zazwyczaj wymagają ponoszenia kosztów sądowych). Niepodejmowanie kroków mających zapewnić faktyczne funkcjonowanie podmiotu (choćby w drodze podwyższenia kapitału zakładowego) nie może być premiowane przez Sąd. Pamiętać przy tym bowiem należy, że działalność osób prawnym opiera się na samodzielności, w oparciu o własny majątek. Całkowita rezygnacja przez Spółkę z prowadzenia działalności gospodarczej (nawet w ograniczonym zakresie) skutkująca brakiem środków na przeprowadzenie zwłaszcza ustawowych obowiązków, może stanowić podstawę do zakończenia działalności podmiotu w drodze stosownego postępowania sądowego. Natomiast nie może skutkować przyznaniem prawa pomocy, gdyż prowadziłoby to nieusprawiedliwionego przerzucenia części działalności Spółki na Skarb Państwa.