Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Siwek, Asesor WSA Elżbieta Granatowska, Sędzia WSA Grzegorz Antas (spr.), , po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 4 października 2021 r. sprawy ze skarg B. G. i B. G. na postanowienie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia[...] lutego 2021 r. nr [...] w przedmiocie uzgodnienia projektu decyzji o warunkach zabudowy I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie organu pierwszej instancji; II. umarza postępowanie administracyjne; III. zasądza od Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu na rzecz B.G. B.G. kwotę po 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżonym postanowieniem z [...] lutego 2021 r. znak [...] Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735), dalej: k.p.a., art. 53 ust. 4 pkt 2 w związku z art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2020 r. poz. 293 ze zm.), dalej: u.p.z.p. i art. 89 pkt 1 oraz art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282), dalej: u.o.z.o.z., w wyniku rozpatrzenia zażalenia B. G. i B. G. utrzymał w mocy postanowienie Starosty [...] z [...] grudnia 2020 r. znak [...] odmawiające uzgodnienia projektu decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku gospodarczo-warsztatowego na działkach nr ew. [...], k.m. [...] obręb [...] przy ul. [...] w [...], gmina [...].
W odniesieniu do ustaleń faktycznych i prawnych, które stały za wydanym rozstrzygnięciem, Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu (dalej: MKDNiS) stwierdził, że Wójt Gminy [...] pismem z 22 października 2019 r. znak [...] wystąpił do Starosty [...] o uzgodnienie projektu decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku gospodarczo-warsztatowego na działkach nr ew. [...], k.m. [...] obręb [...], przy ul. [...] w [...]. Z wnioskiem o ustalenie warunków zabudowy wystąpili B. G. i B. G. w związku z prowadzonym przez organ nadzoru budowlanego postępowaniem naprawczym w stosunku do powyższego przedsięwzięcia ze względu na odstąpienie przez inwestora od postanowień i warunków udzielonego mu pozwolenia na budowę decyzją Starosty [...] z [...] grudnia 2015 r. nr [...]. MKDNiS nawiązując do art. 53 ust. 4 pkt 2 w związku z art. 60 ust. 1 u.p.z.p., stwierdził, że decyzję o warunkach zabudowy w odniesieniu do obszarów i obiektów objętych formami ochrony zabytków, o których mowa w art. 7 u.o.z.o.z., oraz ujętych w gminnej ewidencji zabytków, wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2010, Nr 75, poz. 474), dalej: ustawa o zmianie u.o.z.o.z., do czasu utworzenia gminnej ewidencji zabytków, decyzje o warunkach zabudowy wydaje się po uzgodnieniu z organem konserwatorskim w odniesieniu do zabytków znajdujących się w wykazie, o którym mowa w art. 7 powyższej ustawy. W aktach sprawy udokumentowano, że historyczny układ ruralistyczny wsi [...], w obrębie którego usytuowane są działki objęte inwestycją, został umieszczony w ww. wykazie. [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków z zachowaniem ustawowego terminu przekazał Wójtowi Gminy [...] (pismo z 3 grudnia 2010 r. znak [...]) oraz Staroście [...] (pismo z 3 grudnia 2010 r.) wykazy obiektów nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie Gminy [...] przeznaczonych do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków, niemniej Wójt Gminy [...] nie wywiązał się z nałożonego w art. 6 ust. 2 ustawy o zmianie u.o.z.o.z. obowiązku założenia gminnej ewidencji zabytków. Swoje odmowne postanowienie z [...] grudnia 2020 r. wydane wskutek uchylenia przez organ zażaleniowy wcześniejszego postanowienia z [...] listopada 2019 r. Starosta [...] uzasadnił tym, że zrealizowana inwestycja, będąca przedmiotem decyzji o warunkach zabudowy, nie uwzględnia uwarunkowań wynikających z zasad kompozycji przedmiotowego założenia przestrzennego z uwagi na: położenie w partii parceli przeznaczonej na łąki, pola uprawne, poza historyczną strefą zabudowy; skalę zabudowy; geometrię dachu niezgodną z tradycyjną zabudową miejscowości (niski kąt nachylenia połaci w przedziale 5°-15°); odbiegające od modułu kształtowania dawnej zabudowy wsi pokrycie dachu i jego kolor. Organ I instancji podkreślił także negatywny wpływ zamierzenia na warunki ekspozycyjne przedmiotowego układu ruralistycznego, zaznaczając, iż obiekt jest widoczny z perspektywy dwóch zagród od strony ul. [...] oraz jest wyeksponowany w szerszym zakresie od strony ul. [...],[...] oraz punktów widokowych po wschodniej i południowowschodniej stronie wsi. Powyższa ekspozycja jest mniej natężona w okresie wiosenno-letnim z uwagi na okres wegetacji roślin, przesłaniających zabudowę. Organ I instancji przy podejmowanym rozstrzygnięciu miał na uwadze wnioski wynikające z opinii dotyczącej wpływu przedmiotowej inwestycji na wartości zabytkowe ww. układu ruralistycznego sporządzonej w lipcu 2020 r. na zlecenie Starosty [...] przez mgr I. S. - rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w zakresie opieki nad zabytkami w dziedzinie urbanistyki i krajobrazu kulturowego, a także z przedłożonego przez B. G. i B. G. opracowania wykonanego przez prof. dr. hab. inż. D. B. - rzeczoznawcę budowlanego uprawnionego do projektowania i kierowania robotami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno-budowlanej, posiadającego uprawnienia w zakresie konstrukcji obiektów zabytkowych. Nie uwzględniając złożonego zażalenia, MKDNiS stwierdził, że postanowienie organu I instancji odpowiada prawu, albowiem w sposób poprawny określa wpływ spornej inwestycji na zachowane wartości zabytkowe historycznego układu ruralistycznego wsi [...]. Organ zażaleniowy wyjaśnił, że kierując się całokształtem materiału dowodowego, w tym w szczególności oceną przedstawioną przez mgr I. S., stwierdzić trzeba, iż inwestycja określona w przedstawionym projekcie decyzji o warunkach zabudowy stanowi zamierzenie dysharmonizujące z historycznym układem ruralistycznym wsi [...]. Nie respektuje ona bowiem historycznych linii zabudowy oraz jednej z naczelnych zasad kompozycji powyższego założenia, polegającej na pozostawieniu przestrzeni na tyłach stodoły, zamykającej historyczną zagrodę, jako niezabudowanej. Rzut obiektu określony w załączniku nr 3 do projektu decyzji, zbliżony do litery "L", nie odpowiada obrysom tradycyjnych zabudowań wsi opartych na planie prostokąta. Przewidywane zwieńczenie zabudowy nie jest zgodne historycznie ukształtowaną stromą geometrią dachu charakterystyczną dla ww. układu. Dokumentacja fotograficzna zgromadzona w aktach sprawy, jak wskazał MKDNiS, poświadcza fakt, że obiekt zrealizowany w oparciu o powyższy projekt decyzji jest widoczny we wnętrzu ruralistycznym. Wprawdzie jego ekspozycja od strony wnętrza zagrody oraz od strony ul. [...] i [...] nie występuje bądź jest fragmentaryczna, niemniej obiekt jest widoczny od strony ul. [...], będącej ulicą równoległą do ulicy [...] i [...], skąd dostępna jest swoista panorama wsi. Należy zatem uznać, że inwestycja w zaproponowanym i w znacznym stopniu zrealizowanym kształcie ma degradujący wpływ na walory omawianego zabytku obszarowego. Organ zażaleniowy wziął uwagę, że historyczny układ ruralistyczny miejscowości [...] uległ przekształceniom w II poł. XX w. oraz w obecnym stuleciu poprzez rozbiórki historycznej zabudowy oraz realizację inwestycji niezgodnych z kompozycją ww. założenia oraz jego pierwotną architekturą. Obiekty dysharmonizujące z tradycyjnym modułem kształtowania zabudowy miejscowości powstały jednakże bez uzgodnienia z organem ochrony zabytków, bądź przed wejściem w życie ustawy o zmianie u.o.z.o.z. przyznającej organowi konserwatorskiemu prawo oceny planowanych inwestycji w oparciu o art. 39 ust. 3 p.b. Powyższe zrealizowane inwestycje nie doprowadziły jednakże do zatarcia czytelności omawianego założenia przestrzennego i nie mogą stać się punktem odniesienia dla nowo powstającej zabudowy. Z tych powodów MKDNiS uznał, że Wójt Gminy [...], dostosowując ustalenia przedłożonego projektu decyzji o warunkach zabudowy do wniosku inwestorów, nie uwzględnił uwarunkowań wynikających z historycznej kompozycji omawianego układu ruralistycznego.