Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Jędrzejewska - Jaroszewicz, , Sędzia WSA Jolanta Augustyniak - Pęczkowska (spr.), Sędzia WSA Joanna Gierak - Podsiadły, Protokolant sekr. sąd. Anna Tomaszek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 listopada 2018 r. sprawy ze skargi Samodzielnego Publicznego Szpitala [...] im. [...][...] Uniwersytetu Medycznego w [...] na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] czerwca 2018 r. znak: [...] w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjenta oddala skargę
Decyzją z [...] czerwca 2018 r. nr [...] Rzecznik Praw Pacjenta (Rzecznik), na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 1, art. 64 ust. 1 - 2, art. 65 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, dalej u.p.p., oraz art. 104 § 1 i 2 k.p.a.- uznał praktykę stosowaną przez Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr [...] im. prof. [...] Uniwersytetu Medycznego w S. (Szpital) - polegającą na uzależnieniu zastosowania u pacjentów leczonych w ramach programów lekowych produktu leczniczego zawierającego substancję czynną e. w dawce 50 mg o danej nazwie handlowej od wyników postępowania przetargowego, ogłoszonego przez szpital, bez zapewnienia zachowania wymagań aktualnej wiedzy medycznej przy zmianie tego produktu leczniczego - za naruszające zbiorowe prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych i zobowiązał Szpital do złożenia, w zakreślonym terminie, informacji o stopniu realizacji wprowadzania procedury wewnętrznej w szpitalu dotyczącej dostawy leków i ich ordynowania w ramach programów lekowych, w której wprowadzony zostanie nakaz uwzględniania wymagań aktualnej wiedzy medycznej przy zmianie u pacjentów ww. produktów leczniczych oraz zastrzegł, że nie będzie to uzależnione od wyniku przetargu zorganizowanego przez szpital, które to działania są niezbędne do zaniechania stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Organ nadał decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.
Rzecznik wskazał, że Ogólnopolskie Stowarzyszenie M. w W. wniosło o wszczęcie postępowania w związku ze stosowaniem w Szpitalu praktyki polegającej na:
1) organizacji przetargu publicznego w sposób zmierzający do wyboru wyłącznie jednego leku zawierającego e. 50 mg (B. lub E.), co pozbawia pacjentów prawa do wyrażenia świadomej zgody na stosowanie lub na zmianę leku lub sprzeciwu wobec zmiany leku podczas leczenia w programie lekowym;
2) organizacji przetargu publicznego w sposób zmierzający do wyboru jednego z leków zawierających e. 50 mg (B. lub E.), co pozbawia pacjentów prawa dostępu do świadczeń gwarantowanych, tj. prawa równego dostępu do świadczeń gwarantowanych;
3) organizacji przetargu publicznego w sposób zmierzający do zakupu leku E. wyłącznie na potrzeby kontynuacji leczenia pacjentów z Młodzieńczym Idiopatycznym Zapaleniem Stawów, skutkiem czego pacjenci z chorobami zapalnymi tkanki łącznej leczeni lekiem E. w pozostałych programach lekowych zostają pozbawieni możliwości kontynuowania leczenia dotychczas stosowanym lekiem oraz prawa do wyrażenia świadomej zgody na zmianę leku lub sprzeciwu wobec zmiany jak również prawa równego dostępu do świadczeń gwarantowanych podejmowanych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej polegającej na uzyskaniu oszczędności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Na skutek opisania przedmiotu zamówienia w sposób uniemożliwiający kontynuację leczenia dotychczasowym lekiem a następnie rozstrzygnięcia postępowań przetargowych, lek E. stosowany dotychczas w programie lekowym jest zmieniany na lek B. bez informowania o tym pacjenta a tym samym bez zgody pacjenta. To uniemożliwia pacjentom wyrażenie świadomej zgody na zmianę leku lub sprzeciwu, gdyby chcieli pozostać przy dotychczasowym leczeniu. W przypadku gdy pacjenci upominają się o informację o ordynowanym leku są informowani przez lekarza, iż wiedza pacjenta na temat ordynowanego leku nie ma znaczenia ponieważ i tak zgodnie z wytycznymi Ministra Zdrowia w licznych stanowiskach szpital ma obowiązek zapewnienia w postępowaniu przetargowym konkurencji lekom biologicznym zawierającym e. i nie wolno kupować leku na kontynuację. Pacjent będzie leczony takim lekiem jaki posiada aktualnie szpital i nie musi wyrażać zgody na leczenie. W przypadku, gdy pacjenci proszą o formularz w celu wyrażenia sprzeciwu wobec zmiany leku są informowani o tym, że jeśli nie wyrażą zgody utracą możliwość leczenia w programie lekowym, co skutkuje w rezultacie wyrażeniem zgody przez pacjenta, jednak taka zgoda nie jest świadoma, bowiem jest wyrażona pod groźbą utraty możliwości leczenia. Pacjenci leczeni pierwszorazowo nie otrzymują informacji o możliwości leczenia lekiem biologicznym E. i biopodobnym B., tym samym pozbawieni są możliwości wyboru leku oraz wyrażenia świadomej zgody na leczenie. Opisana praktyka dotyczy leczenia pacjentów lekiem E. w programach lekowych, lecz mimo to jest ogólną praktyką przyjętą przez szpitale i stosowaną do każdego pacjenta, leczonego w danym szpitalu, ale także nowych pacjentów.