Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Antas, , Sędzia WSA Joanna Gierak-Podsiadły, Asesor WSA Elżbieta Granatowska (spr.), , Protokolant sekr. sąd. Piotr Czyżewski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2021 r. sprawy ze skargi [...] sp. z o.o. z siedzibą w T. na decyzję Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia [...] lipca 2021 r. znak [...] w przedmiocie wpisu do rejestru zabytków oddala skargę
Decyzją z dnia [...] lipca 2021 r. znak: [...] Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, po rozpatrzeniu odwołania "[...] " sp. z. o.o. w [...] , od decyzji [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z [...] lutego 2021 r. wpisującej do rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego historyczny zespół budowlany Kliniki Psychiatrycznej i Chorób Nerwowych następnie Katedry i Kliniki [...] , położony przy ul. [...] nr [...] , [...] , [...] , [...] , [...] , [...] , [...] ul. [...] nr [...] , w granicach działek ewidencyjnych nr [...],[...],[...], AM-[...] obręb [...] , złożony z:
1. budynku głównego, z wyłączeniem aneksu wejściowego dostawionego do elewacji wschodniej, ul. [...];
2. budynku izolatorium północnego, żeńskiego (z łącznikiem);
3. budynku izolatorium południowego, męskiego (z łącznikiem), z wyłączeniem wtórnych dobudów dostawionych do elewacji zachodniej, wschodniej i północno- wschodniej, ul. [...];
4. budynku gospodarczego (z kotłownią), z wyłączeniem wtórnej dobudowy dostawionej do elewacji wschodniej, ul. [...];
5. budynku kaplicy z prosektorium (kostnica);
6. domu mieszkalnego dla urzędników, z wyłączeniem wtórnego aneksu trafostacji dostawionego do elewacji zachodniej, ul. [...];
7. willi dyrektora, ul. [...];
8. ogrodzenia: od pn.- na całej długości granicy; od wsch. - od narożnika pn.-wsch. do alei [...] , z wyłączeniem wtórnej bramy i furtki; od zach. - w części pn., na wysokości kaplicy z prosektorium wraz z bramą; od pd. - od pd.-wsch. narożnika willi od drugiej osi segmentu ogrodzeniowego od zach.
- na podstawie art. 7 pkt 1, art. 9 ust. 1, art. 89 pkt 1, art. 93 ust. 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (j.t. Dz. U. 2021, 710) oraz art. 17 pkt 2, art. 127 § 2, art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. 2021, 735), utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.
Do wydania zaskarżonej decyzji doszło w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.
Po rozpatrzeniu wniosku Towarzystwa [...] i Towarzystwa [...] z 27 kwietnia 2017 r., [...]Wojewódzki Konserwator Zabytków postanowieniem z [...] lipca 2017 r. wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie wpisania do rejestru zabytków nieruchomych zespołu budowlanego dawnej Kliniki Psychiatrycznej i Chorób Nerwowych następnie Katedry Kliniki [...] .
Decyzją z [...] lutego 2021 r. (data została sprostowana postanowieniem nr [...] z [...] marca 2021 r.), [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków województwa [...] historyczny zespół budowlany Kliniki Psychiatrycznej i Chorób Nerwowych następnie Katedry i Kliniki [...] , położony przy ul. [...] nr [...] , [...], [...],[...],[...] [...],[...] i ul. [...] , w granicach działek ewidencyjnych nr [...] , [...],[...], AM-[...] obręb Plac [...] . Integralną częścią tej decyzji jest załącznik graficzny nr 2 na którym oznaczone zostały granice historycznego zespołu budowlanego oraz budynki i ogrodzenie, tworzące ww. zespół.
W uzasadnieniu decyzji organ przywołał historię i opis ww. zespołu szpitalnego jako całości, a następnie opisał poszczególne budynki, przy uwzględnieniu przekształceń ich oryginalnej struktury. W odniesieniu do układu przestrzennego zespołu organ konserwatorski stwierdził: "Klinika została zakomponowana jako zespół luźnej zabudowy, z jasno i funkcjonalnie wytyczonymi poszczególnymi częściami składowymi, z wydzieloną częścią żeńską i męską oraz oddzieloną aleją lipową willą dyrektora z terenem rekreacyjnym. Centralna część zespołu stanowi budynek główny szpitala, który pierwotnie miał kształt podkowy otwartej ku zachodowi. Jego skrzydła północne i południowe tworzyły izolatoria odpowiednio żeńskie i męskie. Obecnie część pd. budynku głównego wraz z łącznikiem izolatorium nie istnieje, a w ich miejscu znajduje się znacznie większy powojenny budynek założony na rzucie zbliżonym do odwróconej litery "L". Na osi elewacji zach. budynku głównego, przy granicy zachodniej, założony jest budynek gospodarczy z kotłownią. W pn.-zach. narożniku zespołu usytuowany jest budynek kaplicy z prosektorium (kostnica). Willa dyrektora usytuowana w pd.-wsch. narożniku zespołu wydzielona jest optycznie z terenu zespołu szpitala położona po jego pn. stronie aleją lipową, biegnącą ze wschodu na zachód. Przy głównym wejściu na teren zespołu (ul. [...] ), po jego pn. stronie znajduje się budynek dla urzędników. W poszczególnych budynkach wykorzystano stylistykę Heimatstil, secesji, wczesnego modernizmu. [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, że w obecnym stanie zachowania omawiany zespół budowlany posiada wartości kwalifikujące go do wpisania do rejestru zabytków z uwagi na walor autentyczności rozumiany jako unikatowość i integralność ww. zabytku, a także posiadane wartości naukowe, artystyczne i historyczne. Wartości te reprezentowane są przez zachowaną kompozycję zespołu korelującą z układem urbanistycznym [...] , substancję zabytkową poszczególnych obiektów, tworzących spójny stylistycznie i funkcjonalnie zabytek przestrzenny. Przedmiotowy zespół budowlany został wzniesiony na potrzeby Kliniki Psychiatrycznej i Chorób Nerwowych w latach 1904-1907, według projektu [...] , a następnie po zniszczeniach II wojny światowej odbudowany i rozbudowany w latach 60.-70. XX w. oraz latach 1984-1990 W tym czasie był modernizowany wraz z rozwojem medycyny i potrzebami placówki. Zespół ten stanowi więc przykład funkcjonowania kompleksu szpitalnego w historycznych granicach, nieprzerwanie w jednym miejscu od pocz. XX w. do pocz. XXI w. Jest również istotnym elementem komponującym wnętrze układu urbanistycznego tej części [...] w pocz. XX w., stanowiącym ważne źródło badań naukowych nad architekturą szpitali [...] i urbanistyką tego okresu. Organ konserwatorski podkreślił, że elementem wyróżniającym omawiany zespół, spośród innych wrocławskich, historycznych założeń szpitalnych, jest odejście w architekturze budynków od stylistyki neogotyckiej na rzecz architektury utrzymanej w nowych nurtach stylistycznych z początku XX w. Jako integralną część przedmiotowego zespołu budowlanego [...] Wojewódzki Konserwator Zabytków wskazał zachowane partie historycznego ogrodzenia, a także obszar niezabudowanej działki ew. nr [...] (wtórnie wydzielonej, jednak znajdującej się granicach historycznego ogrodzenia), która w zespole pełniła funkcję terenu rekreacyjnego.