Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Danuta Szydłowska Sędziowie Sędzia WSA Dorota Dziedzic-Chojnacka (spr.) Sędzia WSA Pamela Kuraś-Dębecka po rozpoznaniu w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 kwietnia 2022 r. sprawy ze skargi [...] na postanowienie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia [...] października 2021 r., nr [...] w przedmiocie odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na rzecz [...] kwotę 597 (pięćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest postanowienie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (dalej: "Prezes UKE" lub "organ") z [...] października 2021 r., którym organ odmówił dopuszczenia [...] (dalej: "skarżący", "[...]" lub "Związek") do postępowania w sprawie określenia kwoty zweryfikowanego kosztu netto i straty na usługach powszechnych oraz ustalenia kwoty należnej dopłaty za rok 2020. Skarżone postanowienie zostało wydane na podstawie art. 31 § 2 zd. 2 i art. 31 § 1 pkt 2 w związku z art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego {t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 735, dalej: "k.p.a.") oraz w związku z art. 206 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz. U. z 2021, poz. 576, dalej: "p.t.").
W uzasadnieniu skarżonego postanowienia organ wskazał, że pismami z 30 lipca 2021 r. [...] (dalej: "[...]" lub "uczestnik postępowania"), działając na podstawie art. 112 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2021 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1041, dalej: "Prawo pocztowe"), w terminie 7 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, w którym wystąpiła strata na usługach powszechnych, przedłożyła Prezesowi UKE następujące dokumenty: wniosek o dopłatę; kalkulację kosztu netto i straty na usługach powszechnych, a także rachunki oraz inne dokumenty, służące za podstawę kalkulacji kosztu netto i straty na usługach powszechnych, zgodnie ze zbadanym przez niezależnego biegłego rewidenta sprawozdaniem finansowym za poprzedni rok obrotowy.
Pismem z 16 września 2021 r. Prezes UKE, działając na podstawie ar. 61 § 1 i § 4 k.p.a., zawiadomił [...] o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie określenia kwoty zweryfikowanego kosztu netto i straty na usługach powszechnych, o której mowa w art. 109 ust. 2 Prawa pocztowego, oraz ustalenia kwoty należnej dopłaty za rok 2020 (dalej: "Postępowanie") oraz poinformował o uprawnieniach i obowiązkach wynikających z art. 10 § 1, art. 73, art. 41 § 1 i § 2 k.p.a., oraz art. 44 ust. 1 i ust. 2 Prawa pocztowego.
Pismem z 18 sierpnia 2021 r. [...] złożył wniosek o dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w tym postępowaniu na prawach strony. We wniosku skarżący powołał się na art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a., zgodnie z którym organizacja społeczna w sprawie dotyczącej innej osoby może występować z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Powołując się na przepisy art. 108 i nast. Prawa pocztowego, Związek wskazał, że finansowanie kosztu netto jest uruchamiane, w przypadku gdy świadczenie usług powszechnych przyniosło stratę, rozumianą jako ujemny wynik na sprzedaży tych usług. Koszt netto finansowany jest maksymalnie do wysokości straty na świadczeniu usług powszechnych. Koszt netto jest finansowany z udziałów operatorów pocztowych objętych obowiązkiem udziału w dopłacie. Jeżeli suma udziałów w dopłacie operatorów pocztowych jest niewystarczająca dla sfinansowania kosztu netto, jego finansowanie następuje z budżetu państwa. Ponadto, uzasadniając wniosek, [...] wskazał, że podstawowym celem i zadaniem Związku jest ochrona praw i reprezentowanie interesów, w tym gospodarczych, pracodawców zrzeszonych w Związku, w tym m.in. prowadzenie działalności na rzecz rozwoju sektora usług pocztowych, jego demonopolizacji i konkurencyjności oraz ochrona praw i reprezentowanie interesów Członków Związku wobec organów państwowych, samorządowych oraz innych organizacji (§ 4 pkt 1 i 4 Statutu Związku w brzmieniu ustalonym dnia 10 maja 2021 r.). [...] podkreślił także, że brał już udział w postępowaniu dotyczącym dopłaty do usługi powszechnej za 2013 r., przedkładając szereg istotnych i ważnych dla postępowania kwestii, jak chociażby potrzeba notyfikacji programu pomocowego KE. Wydaje się, że żadna z okoliczności uzasadniających dopuszczenie Związku do postępowania w sprawie dopłaty do kosztu netto za 2013 r. nie odpadła, a tym samym w świetle utrwalonej praktyki orzeczniczej Prezesa UKE, także przedmiotowy wniosek należy uznać za zasadny. Udział organizacji społecznej w ramach postępowań dotyczących przyznania dopłaty do kosztu netto będzie również wzmacniał realizację wymogów związanych z obiektywnością oraz transparentnością postępowania, a także powinien przyczynić się do realizacji wymogów związanych z zapewnieniem proporcjonalności oraz niedyskryminacji. Udział Związku w przedmiotowym postępowaniu uzasadnia również fakt, iż w ramach tego rodzaju postępowania kształtuje się praktyka stosowania Prawą pocztowego, która może mieć znaczenie dla całego sektora pocztowego, w tym również dla operatorów pocztowych i innych podmiotów zrzeszonych w Związku. W uzasadnieniu wniosku skarżący wskazał ponadto, że kluczowe znaczenie z punktu widzenia zasadności dopuszczenia Związku do udziału w przedmiotowym postępowaniu mają wskazane wyżej okoliczności, iż koszt netto, w przypadku, gdy świadczenie usług powszechnych przyniosło stratę, jest finansowany w pierwszej kolejności z udziałów operatorów pocztowych objętych obowiązkiem udziału w dopłacie. Stąd też dla oceny dopuszczenia Związku do udziału w przedmiotowym postępowaniu ważną okolicznością jest fakt, iż ustalenie kręgu podmiotów zobowiązanych do partycypacji w dopłacie, a także procentowy wskaźnik i finalnie wysokości dopłat wnoszone przez poszczególne, zobowiązane podmioty będzie niewątpliwie miało wpływ na kształt rynku pocztowego oraz jego konkurencyjność. Zdaniem [...] zachodzi również druga z przesłanek warunkujących dopuszczenie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu na prawach strony, tj. przemawia za tym interes społeczny - nie ulega wątpliwości, iż umożliwienie prezentacji stanowiska organizacji skupiającej uczestników rynku pocztowego w tej sprawie leży w interesie społecznym. Z natury rzeczy stanowisko [...] odzwierciedlać będzie interes tego podmiotu (warto przy tym zaznaczyć, że [...] jest 100% spółką Skarbu Państwa, co dodatkowo wzmacnia potrzebę zwiększenia przejrzystości i transparentności postępowania, którego wynikiem będzie wsparcie tego podmiotu m.in. ze środków publicznych). Dlatego też działanie Związku na prawach strony przysłuży się zaprezentowaniu stanowisk pozostałej części rynku, przede wszystkim podmiotów w pełni prywatnych, konkurujących na rynku usług pocztowych z państwowym monopolistą. [...] wskazał, że rozwój uczciwej i skutecznej konkurencji na rynku usług pocztowych niewątpliwie leży w interesie społecznym. Jednocześnie Związek nie ma wątpliwości, że jego udział w postępowaniu ma szerszy wymiar, aniżeli ochrona interesów podmiotów zrzeszonych w [...]. Skarżący podkreślił, że Związek; dzięki swoim członkom działającym na rynku usług pocztowych, posiada wiedzę w zakresie mechanizmów funkcjonowania tego rynku. W ten sposób możliwa jest realizacja interesu społecznego polegająca nie tylko na ochronie podmiotów zrzeszonych w Związku, ale także zmierzająca do rzetelnej analizy procesu finansowania kosztu netto usługi powszechnej. Rozstrzygnięcie Prezesa UKE będzie więc istotne dla operatorów świadczących usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, którzy z jednej strony zmuszeni są do walki konkurencyjnej z operatorem zasiedziałym, a z drugiej - zobowiązani są dofinansowania jego kosztów związanych ze świadczeniem usługi powszechnej, co istotnie ogranicza ich marżę z usług pocztowych oraz możliwości rozwoju własnego biznesu. Zatem interes społeczny w tym aspekcie wyraża się również w konieczności dbania o rozwój konkurencyjnego rynku pocztowego.