Opłaty za badania i inne czynności wykonywane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku ze sprawowaniem bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, w razie stwierdzenia naruszeń wymagań higienicznych i zdrowotnych, ustala na podstawie art. 36 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej właściwy Inspektor Sanitarny w drodze decyzji administracyjnej.
Pracownicy Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w P. w trybie bieżącego nadzoru sanitarnego pobrali z Wytwórni Wód Gazowanych w P., stanowiącej własność skarżącego, próbki butelkowanej wody stołowej "Dana", napoju bezalkoholowego "Tonic" i napoju gazowanego słodzonego "Orange".
W sporządzonych na podstawie badań chemicznych i mikrobiologicznych analizach ustalono następujące wyniki:
- zapach i smak wody stołowej typowe dla wody sodowej, produkowanej z wody pochodzącej z sieci wodociągowej. Woda ta niezgodnie z normą określona została na etykiecie jako woda stołowa i oznaczona normą BN-75/9567-08, przewidzianą dla butelkowanej wody mineralnej,
- w czterech butelkach "Tonicu" na 12 pobranych stwierdzono obecność cząstek zanieczyszczeń, a w jednej obfity kożuch zanieczyszczeń z martwymi owadami. Na etykiecie zamieszczono rysunek owoców, co przepisy norm przewidują tylko dla napojów produkowanych z naturalnych soków owocowych. Okres przechowywania napoju podano na 14 dni, pomimo że według normy okres ten dla napoju bez konserwantów wynosi 8 dni.
- w pięciu butelkach napoju "Orange" stwierdzono obecność drobnych, czarnych cząstek zanieczyszczeń, a w trzech próbkach obecność pleśni. Napój został niewłaściwie oznakowany rysunkami owoców. pomimo że nie był produkowany na bazie soku naturalnego. Niewłaściwie też określono termin jego trwałości na 14 dni zamiast 8 dni.
W oparciu o art. 36 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i przepisy zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 29 lipca 1992 r. /M.P. nr 27 poz. 192/ Terenowy Państwowy Inspektor Sanitarny w P. obciążył skarżącego kosztami badań chemicznych i fizyko-mikrobiologicznych w wysokości 2117300 zł. Obciążenie nastąpiło w formie sporządzenia rachunku na powyższą kwotę.
W piśmie do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego skarżący wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie nieważności laboratoryjnych analiz oraz rachunku.
Zdaniem skarżącego, według art. 36 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej opłatę za badanie próbek pobiera się, jeżeli stwierdzono naruszenie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Stwierdzenie naruszenia tych wymagań winno nastąpić w drodze decyzji, co wynika z art. 27 ustawy.
Brak takiej decyzji stanowi istotne naruszenie prawa, gdyż pozbawia stronę uprawnienia kontroli działań organów Państwowej Kontroli Sanitarnej w drodze odwołania i uniemożliwia obronę swoich interesów.
W piśmie do skarżącego Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wyjaśnił, że naliczenie opłat za badania laboratoryjne dokonane przez organa Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz sporządzanie laboratoryjnych analiz z przeprowadzanych badań nie wymaga rozstrzygnięcia w formie decyzji administracyjnej. W trybie art. 27 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawane są decyzje tylko w wypadku, gdy zachodzi potrzeba usunięcia naruszenia wymagań higieniczno-sanitarnych i zdrowotnych przez sformułowanie określonych nakazów lub zakazów.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego skarżący wniósł, w oparciu o art. 216 par. 1 Kpa, o zobowiązanie Terenowego Państwowego Inspektora Sanitarnego, aby w sprawie załatwionej omawianymi laboratoryjnymi analizami oraz rachunkiem wydał decyzję.