1. Prawna ochrona samodzielności gminy /art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym - Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ nie obejmuje działań bezprawnych.
2. Nieważność uchwały organu gminy /art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym - Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ nie pokrywa się z nieważnością w rozumieniu art. 156 par. 1 Kpa.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Miasta i Gminy L. Z. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody W-kiego z dnia 28 maja 1991 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały.
Wojewoda W-ki wydał w dniu 28 maja 1991 r. rozstrzygnięcie nadzorcze /nr Or. N. III-540/I/14/91/, w którym orzekł o stwierdzenie nieważności par. 1 uchwały nr 48/91 Rady Miasta i Gminy L. Z. z dnia 24 kwietnia 1991 r. w sprawie zapewnienia opieki instytucjonalnej nad dziećmi do lat trzech. Zakwestionowanym postanowieniem uchwały Rada postanowiła nie przejmować od Zespołu Opieki Zdrowotnej w B. żłobka jako instytucji i wystąpić o skomunalizowane obiektu po zlikwidowaniu tego żłobka.
Według uzasadnienia rozstrzygnięcia nadzorczego, postanowienia te naruszają przepisy art. 8 ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 34 poz. 198/, który przekazał gminom prowadzenie zakładów społecznej służby zdrowia jako zadanie zlecone. Od dnia 27 stycznia 1991 r. przepis ten uzyskał nowe brzmienie na skutek zmiany dokonanej ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /Dz.U. nr 87 poz. 506 - art. 58/. Obecnie prowadzenie, utrzymywanie i zakładanie żłobków nie może być wykonywane przez inny organ, jak tylko właściwy organ gminy.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Miasto i Gmina L. Z. kwestionuje legalność powyższego rozstrzygnięcia, wywodząc, że przytoczone w nim przepisy nie nakładają na gminy obowiązku przejmowania żłobków prowadzonych dotychczas przez zespoły opieki zdrowotnej. Użycie przez ustawodawcę zwrotu "zakładanie i utrzymywanie żłobków" odnosi się wyraźnie do sytuacji, które mogą powstać w przyszłości. Odmiennie natomiast uregulowano kwestię prowadzenia szkół podstawowych, co do których ustawodawca nałożył obowiązek przejęcia ich przez gminy z dniem 1 stycznia 1994 r. Zaskarżone rozstrzygnięcie narzuca gminie prowadzenie w dotychczasowej formie jednostki organizacyjnej, chociaż art. 18 ust. 2 pkt. 9 lit. "i" ustawy samorządowej przewiduje, że o tworzeniu, likwidacji i reorganizacji gminnych jednostek organizacyjnych stanowi wyłącznie rada gminy. W ten sposób godzi się w samodzielność gminy, która w myśl art. 2 ust. 3 ustawy samorządowej podlega ochronie sądowej.
Odpowiadając na skargę, Wojewoda W-ki wniósł o jej oddalenie, podając, że w świetle stanu prawnego ukształtowanego zwłaszcza przepisem art. 58 ustawy o pomocy społecznej jedynie gmina ponosi odpowiedzialność za utrzymywanie i zakładanie żłobków. W konsekwencji dysponuje także wyłączną kompetencją do wydania decyzji o likwidacji żłobka. W ustawie budżetowej na 1991 r. nie przewidziano dotacji dla żłobków, gdyż wydatki te powinny być właśnie pokrywane z budżetów gmin (...).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wojewoda jest organem nadzoru nad działalnością komunalną, /art. 86 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym - Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./, wyposażonym między innymi w kompetencję do orzekania o nieważności sprzecznej z prawem uchwały organu gminy /art. 91/. W myśl art. 91 ust. 1 tej ustawy nieważna jest uchwała "sprzeczna z prawem". Tylko w przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa /art. 91 ust. 4/. A zatem każde "istotne" naruszenie prawa wywołuje skutek w postaci "nieważności" uchwały organu gminy, nie pokrywającej się z "nieważnością" w rozumieniu art. 156 par. 1 Kpa, albowiem nie muszą występować określone w nim przesłanki nieważności.