1. Przy ocenie konieczności sprawowania przez żołnierza bądź poborowego opieki nad członkiem rodziny /art. 87 ust. 2 pkt 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej - Dz.U. 1992 nr 4 poz. 16/ właściwe organy powinny kierować się treścią i zakresem obowiązku alimentacyjnego, o jakim mowa w art. 128 i 129 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a w stosunku do małżonków - treścią art. 23 tego kodeksu.
2. Przepis par. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie udzielania poborowym odroczeń czynnej służby wojskowej oraz zwalniania żołnierzy z tej służby przed jej odbyciem, a także uznawania poborowych i żołnierzy za jedynych żywicieli rodzin /Dz.U. nr 85 poz. 431/, uzależniający uznanie konieczności sprawowania przez żołnierza lub poborowego bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny od warunku, że nie ma innego pełnoletniego członka rodziny, bliższego lub równego stopniem pokrewieństwa, zobowiązanego do sprawowania tej opieki, nie oznacza, że ocena konieczności sprawowania opieki może być dokonana z pominięciem faktycznych możliwości spełniania tego obowiązku przez krewnych w tym samym stopniu, bez uwzględnienia ich sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia, miejsca zamieszkania i innych warunków sprawowania opieki.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Tomasza Z. na decyzję Wojewody (...) z dnia 16 sierpnia 1994 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia konieczności sprawowania przez żołnierza bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta W. z dnia 11 lipca 1994 r., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody sto tysięcy złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Tomasz Z., syn Haliny i Romualda, odbywa zasadniczą służbę wojskową od dnia 27 kwietnia 1994 r., początkowo w jednostce wojskowej w N., a obecnie w W. Halina i Romuald małżonkowie Z. mieszkają w W. przy ul. B. nr 6. Halina Z., lat 55, została zaliczona do pierwszej grupy inwalidów od dnia 10 grudnia 1993 r., co wynika z sentencji wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 11 kwietnia 1994 r. (...), a Romuald Z., lat 58, orzeczeniem Obwodowej Komisji Lekarskiej do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w W. z dnia 23 maja 1993 r. nr akt (...) został zaliczony do drugiej grupy inwalidów. Według zaświadczenia Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w W. z dnia 19 maja 1994 r. oboje małżonkowie wymagają pomocy osoby trzeciej.
Z wcześniejszego małżeństwa Halina Z. ma córkę Bożenę, urodzoną w 1958 r., zamieszkałą w W.R. koło T., oraz syna Grzegorza, urodzonego w 1960 r., zamieszkałego w E. Natomiast Romuald Z. ma z wcześniejszego związku małżeńskiego syna Marka, urodzonego w 1967 r.
Po powołaniu do wojska Tomasz Z. wystąpił do Prezydenta Miasta W. z podaniem o stwierdzenie konieczności sprawowania bezpośredniej opieki nad obojgiem rodziców. Decyzją z dnia 11 lipca 1994 r. nr OSO-5214/18/94 Prezydent Miasta W., na podstawie art. 88 ust. 1 i art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej /Dz.U. 1992 nr 4 poz. 16/, odmówił stwierdzenia konieczności sprawowania przez Tomasza Z. bezpośredniej opieki nad rodzicami. Wyjaśnił, że według art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy zwolnienie żołnierza ze służby wojskowej jest dopuszczalne w razie konieczności sprawowania bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny, który nie ukończył 16 lat życia lub został zaliczony do pierwszej grupy inwalidów. Wprawdzie do pierwszej grupy inwalidów została zaliczona matka Halina Z., jednakże do zapewnienia jej opieki są zobowiązani na równi z Tomaszem Z. jej córka Bożena i syn Grzegorz, przyrodnie rodzeństwo wnioskodawcy.
W odwołaniu od tej decyzji Tomasz Z. wyjaśnił, że matka jest dotknięta schorzeniami wzroku, kręgosłupa i nerek oraz choruje na epilepsję i łuszczycę, natomiast ojciec cierpi na upośledzenie sprawności ruchu, wzroku i słuchu. Opieki nad matką nie może sprawować jego przyrodnie rodzeństwo, gdyż siostra mieszka w W.R., a brat w E., miejscowościach oddalonych od W.
Decyzją z dnia 16 sierpnia 1994 r. nr SO.VI.5214/16/94 Wojewoda (...) utrzymał w mocy decyzję Prezydenta Miasta W. Organ odwoławczy uznał, że Halina Z. wymaga bezpośredniej opieki drugiej osoby, jednakże nie uzasadnia to stwierdzenia, że tylko Tomasz Z. powinien sprawować tę opiekę, skoro do sprawowania opieki jest zobowiązane również pozostałe rodzeństwo. Przepis par. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie udzielania poborowym odroczeń czynnej służby wojskowej oraz zwalniania żołnierzy z tej służby przed jej odbyciem, a także uznawania poborowych i żołnierzy za jedynych żywicieli rodzin /Dz.U. nr 85 poz. 431/ nie stwarza podstaw do uznania konieczności sprawowania przez żołnierza opieki nad członkiem rodziny, gdy inni członkowie rodziny, zobowiązani do sprawowania opieki, mieszkają w innej miejscowości.