1. Celami społecznie użytecznymi, o jakich mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12 ze zm./, są cele służące ogółowi społeczeństwa.
2. Przepisy ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych /Dz.U. nr 55 poz. 234/, jak i przepisy ustawy z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych /Dz.U. 1985 nr 54 poz. 277/ nie stwarzają podstawy do określenia związków zawodowych jako organizacji realizujących cele społecznie użyteczne w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12/ w brzmieniu obowiązującym w 1990 r.
oddala skargę.
Decyzją z 30.10.1991 r. Urząd Skarbowy w J. na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111/, określił wysokość nie wykonanego przez Powszechną Spółdzielnię Spożywców "Społem" w J. Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 1990 r. w kwocie 64.697.200 zł i odsetek od tej należności w kwocie 34.768.300 zł. Przesłankę określenia powyższej zaległości podatkowej stanowiła okoliczność pomniejszenia przez skarżącą Spółdzielnię podstawy opodatkowania o kwotę 162.000.000 zł, przekazaną w formie darowizny Związkowi Zawodowemu Pracowników "Społem" przy Powszechnej Spółdzielni Spożywców w J.
Decyzję tę utrzymała w mocy Izba Skarbowa w L. decyzją z 13.12.1991 r.
Skarżąca Spółdzielnia w postępowaniu przed organami podatkowymi I i II instancji wyrażała pogląd, że darowizna na rzecz związku zawodowego podlega odliczeniu od dochodu, gdyż związek zawodowy jest organizacją o celach społecznie użytecznych w rozumieniu art. 16 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12 ze zm./. Późniejsza zmiana tego przepisu dokonana art. 5 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania /Dz.U. nr 9 poz. 30/ nie ma mocy wstecznej i nie może obejmować darowizn dokonanych w 1990 r.
Natomiast organy podatkowe opierały swoje rozstrzygnięcia na stanowisku wyrażonym w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 8 lipca 1989 r., według którego przez darowizny na cele społecznie użyteczne należy rozumieć wydatki świadczone nie na rzecz jednej osoby lub grupy osób, lecz na cele służące ogółowi społeczeństwa, w tym na rzecz organizacji społecznej: związki zawodowe nie są organizacją społeczną, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W skardze do NSA PSS "Społem" zarzuciła, że według przepisów Konstytucji RP i ustawy o związkach zawodowych, związki te są organizacją społeczną, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym w 1990 r. i z tego względu darowizna na rzecz tej organizacji podlega odliczeniu od dochodu.
Związek zawodowy jako organizacja niezależna i samorządna decyduje samodzielnie o sposobie wykorzystania posiadanych środków zgodnie z przepisami statutowymi i Zarząd Spółdzielni nie mógł udzielać związkom w tym zakresie żadnych wskazówek.
W odpowiedzi na skargę Izba Skarbowa wyjaśnia, że darowizny na rzecz związku zawodowego nie można uznać za darowiznę na cele społecznie użyteczne. Zgodnie z ustawą z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych /Dz.U. nr 32 poz. 216/ organizacja, na rzecz której dokonano darowizny, obejmują jedynie pracowników skarżącej Spółdzielni, a zatem nie jest ona organizacją społeczną obejmującą szerokie rzesze społeczeństwa.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Według art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych /Dz.U. nr 3 poz. 12 ze zm./ w brzmieniu obowiązującym w 1990 r. podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, stanowi dochód osiągnięty w roku podatkowym po odliczeniu od niego darowizn na cele społecznie użyteczne, w tym również na rzecz organizacji społecznych i fundacji - do wysokości nie przekraczającej 10 procent dochodu.